Kosmologi observasional: Perbedaan antara revisi

Konten dihapus Konten ditambahkan
Dibuat dengan menerjemahkan halaman "Observational cosmology"
Tag: halaman dengan galat kutipan [Konten] [Konten v2]
 
Mengganti Ilc_9yr_moll4096.png dengan WMAP_2012.png (berkas dipindahkan oleh CommonsDelinker; alasan: File renamed: Criterion 4 (harmonizing names of file set) · to ma
 
(4 revisi perantara oleh 2 pengguna tidak ditampilkan)
Baris 1:
{{Kosmologi fisik|expanded=experiments}}<templatestyles src="Module:Sidebar/styles.css"></templatestyles>
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed pulvinar ultricies, purus lectus malesuada libero, sit amet commodo magna eros quis urna.
 
Nunc viverra imperdiet enim. Fusce est. Vivamus a tellus.
 
Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Proin pharetra nonummy pede. Mauris et orci.
 
Aenean nec lorem. In porttitor. Donec laoreet nonummy augue.
 
Suspendisse dui purus, scelerisque at, vulputate vitae, pretium mattis, nunc. Mauris eget neque at sem venenatis eleifend. Ut nonummy.
 
Fusce aliquet pede non pede. Suspendisse dapibus lorem pellentesque magna. Integer nulla.
 
Donec blandit feugiat ligula. Donec hendrerit, felis et imperdiet euismod, purus ipsum pretium metus, in lacinia nulla nisl eget sapien. Donec ut est in lectus consequat consequat.
 
Etiam eget dui. Aliquam erat volutpat. Sed at lorem in nunc porta tristique.
 
Proin nec augue. Quisque aliquam tempor magna. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas.
 
Nunc ac magna. Maecenas odio dolor, vulputate vel, auctor ac, accumsan id, felis. Pellentesque cursus sagittis felis.
 
Pellentesque porttitor, velit lacinia egestas auctor, diam eros tempus arcu, nec vulputate augue magna vel risus. Cras non magna vel ante adipiscing rhoncus. Vivamus a mi.
 
Morbi neque. Aliquam erat volutpat. Integer ultrices lobortis eros.
 
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed pulvinar ultricies, purus lectus malesuada libero, sit amet commodo magna eros quis urna.
 
Nunc viverra imperdiet enim. Fusce est. Vivamus a tellus.
 
Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Proin pharetra nonummy pede. Mauris et orci.
 
Aenean nec lorem. In porttitor. Donec laoreet nonummy augue.
 
Suspendisse dui purus, scelerisque at, vulputate vitae, pretium mattis, nunc. Mauris eget neque at sem venenatis eleifend. Ut nonummy.
 
Fusce aliquet pede non pede. Suspendisse dapibus lorem pellentesque magna. Integer nulla.
 
Donec blandit feugiat ligula. Donec hendrerit, felis et imperdiet euismod, purus ipsum pretium metus, in lacinia nulla nisl eget sapien. Donec ut est in lectus consequat consequat.
 
Etiam eget dui. Aliquam erat volutpat. Sed at lorem in nunc porta tristique.
 
Proin nec augue. Quisque aliquam tempor magna. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas.
 
Nunc ac magna. Maecenas odio dolor, vulputate vel, auctor ac, accumsan id, felis. Pellentesque cursus sagittis felis.
 
Pellentesque porttitor, velit lacinia egestas auctor, diam eros tempus arcu, nec vulputate augue magna vel risus. Cras non magna vel ante adipiscing rhoncus. Vivamus a mi.
 
Morbi neque. Aliquam erat volutpat. Integer ultrices lobortis eros.
 
 
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed pulvinar ultricies, purus lectus malesuada libero, sit amet commodo magna eros quis urna.
 
Nunc viverra imperdiet enim. Fusce est. Vivamus a tellus.
 
Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Proin pharetra nonummy pede. Mauris et orci.
 
Aenean nec lorem. In porttitor. Donec laoreet nonummy augue.
 
Suspendisse dui purus, scelerisque at, vulputate vitae, pretium mattis, nunc. Mauris eget neque at sem venenatis eleifend. Ut nonummy.
 
Fusce aliquet pede non pede. Suspendisse dapibus lorem pellentesque magna. Integer nulla.
 
Donec blandit feugiat ligula. Donec hendrerit, felis et imperdiet euismod, purus ipsum pretium metus, in lacinia nulla nisl eget sapien. Donec ut est in lectus consequat consequat.
 
Etiam eget dui. Aliquam erat volutpat. Sed at lorem in nunc porta tristique.
 
Proin nec augue. Quisque aliquam tempor magna. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas.
 
Nunc ac magna. Maecenas odio dolor, vulputate vel, auctor ac, accumsan id, felis. Pellentesque cursus sagittis felis.
 
Pellentesque porttitor, velit lacinia egestas auctor, diam eros tempus arcu, nec vulputate augue magna vel risus. Cras non magna vel ante adipiscing rhoncus. Vivamus a mi.
 
Morbi neque. Aliquam erat volutpat. Integer ultrices lobortis eros.
 
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed pulvinar ultricies, purus lectus malesuada libero, sit amet commodo magna eros quis urna.
 
Nunc viverra imperdiet enim. Fusce est. Vivamus a tellus.
 
Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Proin pharetra nonummy pede. Mauris et orci.
 
Aenean nec lorem. In porttitor. Donec laoreet nonummy augue.
 
Suspendisse dui purus, scelerisque at, vulputate vitae, pretium mattis, nunc. Mauris eget neque at sem venenatis eleifend. Ut nonummy.
 
Fusce aliquet pede non pede. Suspendisse dapibus lorem pellentesque magna. Integer nulla.
 
Donec blandit feugiat ligula. Donec hendrerit, felis et imperdiet euismod, purus ipsum pretium metus, in lacinia nulla nisl eget sapien. Donec ut est in lectus consequat consequat.
 
Etiam eget dui. Aliquam erat volutpat. Sed at lorem in nunc porta tristique.
 
Proin nec augue. Quisque aliquam tempor magna. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas.
 
Nunc ac magna. Maecenas odio dolor, vulputate vel, auctor ac, accumsan id, felis. Pellentesque cursus sagittis felis.
 
Pellentesque porttitor, velit lacinia egestas auctor, diam eros tempus arcu, nec vulputate augue magna vel risus. Cras non magna vel ante adipiscing rhoncus. Vivamus a mi.
 
Morbi neque. Aliquam erat volutpat. Integer ultrices lobortis eros.
 
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Maecenas porttitor congue massa. Fusce posuere, magna sed pulvinar ultricies, purus lectus malesuada libero, sit amet commodo magna eros quis urna.
 
Nunc viverra imperdiet enim. Fusce est. Vivamus a tellus.
 
Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Proin pharetra nonummy pede. Mauris et orci.
 
Aenean nec lorem. In porttitor. Donec laoreet nonummy augue.
 
Suspendisse dui purus, scelerisque at, vulputate vitae, pretium mattis, nunc. Mauris eget neque at sem venenatis eleifend. Ut nonummy.
 
Fusce aliquet pede non pede. Suspendisse dapibus lorem pellentesque magna. Integer nulla.
 
Donec blandit feugiat ligula. Donec hendrerit, felis et imperdiet euismod, purus ipsum pretium metus, in lacinia nulla nisl eget sapien. Donec ut est in lectus consequat consequat.
 
Etiam eget dui. Aliquam erat volutpat. Sed at lorem in nunc porta tristique.
 
Proin nec augue. Quisque aliquam tempor magna. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas.
 
Nunc ac magna. Maecenas odio dolor, vulputate vel, auctor ac, accumsan id, felis. Pellentesque cursus sagittis felis.
 
Pellentesque porttitor, velit lacinia egestas auctor, diam eros tempus arcu, nec vulputate augue magna vel risus. Cras non magna vel ante adipiscing rhoncus. Vivamus a mi.
 
Morbi neque. Aliquam erat volutpat. Integer ultrices lobortis eros.
 
'''Kosmologi observasi''' adalah studi tentang struktur, evolusi, dan asal mula [[alam semesta]] melalui [[pengamatan]], menggunakan instrumen seperti [[teleskop]] dan detektor [[sinar kosmik]].
Baris 130 ⟶ 10:
Pengukuran jarak dalam astronomi secara historis telah dan terus dibuat heran oleh ketidakpastian pengukuran yang cukup besar. Secara khusus, sementara [[paralaks bintang]] dapat digunakan untuk mengukur jarak ke bintang terdekat, batas pengamatan yang ditentukan oleh sulitnya mengukur paralaks yang sangat kecil yang terkait dengan objek di luar galaksi kita menandakan bahwa para astronom harus mencari cara alternatif untuk mengukur jarak kosmik. Untuk tujuan ini, pengukuran [[lilin standar]] untuk [[variabel Cepheid]] ditemukan oleh [[Henrietta Swan Leavitt]] pada tahun 1908 yang akan memberi [[Edwin Powell Hubble|Edwin Hubble]] anak tangga pada [[tangga jarak kosmik]] yang ia perlukan untuk menentukan jarak ke [[Galaksi spiral|nebula spiral]]. Hubble menggunakan [[Observatorium Mount Wilson|Teleskop Hooker]] 100 inci di [[Observatorium Mount Wilson]] untuk mengidentifikasi [[bintang]] individu di [[galaksi]] tersebut, dan menentukan jarak ke galaksi dengan mengisolasi anggota individual Cepheid. Metode ini dengan tegas menetapkan nebula spiral sebagai objek yang jauh di luar galaksi Bima Sakti. Menentukan jarak ke "pulau alam semesta", sebagaimana mereka dijuluki di media populer ketika itu, menetapkan seberapa besar ukuran alam semesta dan menyelesaikan debat Shapley-Curtis untuk selamanya.<ref>"Island universe" is a reference to speculative ideas promoted by a variety of scholastic thinkers in the 18th and 19th centuries. The most famous early proponent of such ideas was philosopher [[Immanuel Kant]] who published a number of treatises on astronomy in addition to his more famous philosophical works. See Kant, I., 1755. ''Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Himmels'', Part I, J.F. Peterson, Königsberg and Leipzig.</ref>
 
Pada tahun 1927, dengan menggabungkan berbagai pengukuran, termasuk pengukuran jarak Hubble dan penentuan [[pergeseran merah]] [[Vesto Slipher]] untuk objek-objek ini, [[Georges Lemaître]] adalah orang pertama yang memperkirakan konstanta proporsionalitas antara jarak galaksi dan apa yang disebut "kecepatan resesi" mereka, dan mendapatkan nilai sekitar 600&nbsp;km/detik/Mpc. Dia menunjukkan bahwa ini telah diperkirakan secara teoritis dalam model alam semesta berdasarkan [[relativitas umum]]. Dua tahun kemudian, Hubble menunjukkan bahwa hubungan antara jarak dan kecepatan adalah berkorelasi positif dan memiliki kemiringan sekitar 500&nbsp;km/detik/Mpc. Korelasi ini kemudian dikenal sebagai ''[[hukum Hubble]]'' dan akan berfungsi sebagai landasan pengamatan untuk [[Perluasan alam semesta|teori alam semesta yang meluas]] yang masih menjadi dasar dari kosmologi. Publikasi pengamatan oleh Slipher, Wirtz, Hubble, dan rekan-rekan mereka, dan penerimaan oleh ahli teori mengenai implikasi teoretis mereka dalam kejelasan [[Relativitas umum|teori relativitas umum]] Einstein dianggap sebagai awal dari ilmu kosmologi modern.<ref>This popular consideration is echoed in ''[[Time Magazine]]'s'' listing for Edwin Hubble in their [[Time 100]] list of most influential people of the 20th Century. </refname="Lem27">
{{cite journal
|last=Lemaître |first=G. |author-link=Georges Lemaître
|title=Un univers homogène de masse constante et de rayon croissant rendant compte de la vitesse radiale des nébuleuses extra-galactiques
|date=1927
|journal=[[Annales de la Société Scientifique de Bruxelles A]]
|volume=47 |pages=49–56
|bibcode=1927ASSB...47...49L
}} Partially translated in {{Cite journal
|last=Lemaître |first=G.
|title=Expansion of the universe, A homogeneous universe of constant mass and increasing radius accounting for the radial velocity of extra-galactic nebulae
|date=1931
|journal=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society]]
|volume=91 |issue= 5|pages=483–490
|bibcode=1931MNRAS..91..483L
|doi=10.1093/mnras/91.5.483
|doi-access=free
}}</ref><ref name="LemvsHubble_vdBergh">
{{cite journal
|last=van den Bergh |first=S.
|date=2011
|title=The Curious Case of Lemaitre's Equation No. 24
|journal=[[Journal of the Royal Astronomical Society of Canada]]
|volume=105 |issue=4 |pages=151
|arxiv=1106.1195
|bibcode=2011JRASC.105..151V
}}</ref><ref name="LemvsHubble_Block">
{{cite book
|last=Block |first=D. L.
|date=2012
|chapter=Georges Lemaitre and Stiglers Law of Eponymy
|editor1-last=Holder |editor1-first=R. D.
|editor2-last=Mitton |editor2-first=S.
|title=Georges Lemaître: Life, Science and Legacy
|journal=Georges Lemaître: Life
|series=Astrophysics and Space Science Library
|volume=395 |pages=89–96
|arxiv=1106.3928
|bibcode=2012ASSL..395...89B
|doi=10.1007/978-3-642-32254-9_8
|isbn=978-3-642-32253-2
|s2cid=119205665
}}</ref><ref name="LemvsHubbleReich">
{{cite journal
|last=Reich |first=E. S.
|date=27 June 2011
|title=Edwin Hubble in translation trouble
|url=http://www.nature.com/news/2011/110627/full/news.2011.385.html
|journal=[[Nature News]]
|doi=10.1038/news.2011.385
}}</ref><ref name="LemvsHubbleLivio11">
{{cite journal
|last=Livio |first=M.
|date=2011
|title=Lost in translation: Mystery of the missing text solved
|journal=[[Nature (journal)|Nature]]
|volume=479 |issue=7372 |pages=171–173
|bibcode=2011Natur.479..171L
|doi=10.1038/479171a
|pmid=22071745
|s2cid=203468083
|doi-access=free
}}</ref><ref name="LemvsHubbleLivioRiess2013">
{{cite journal
|last1=Livio |first1=M.
|last2=Riess |first2=A.
|date=2013
|title=Measuring the Hubble constant
|journal=[[Physics Today]]
|volume=66 |issue=10 |pages=41
|bibcode=2013PhT....66j..41L
|doi=10.1063/PT.3.2148
}}</ref> Dia menunjukkan bahwa ini telah diperkirakan secara teoritis dalam model alam semesta berdasarkan [[relativitas umum]].<ref name="Lem27" /> Dua tahun kemudian, Hubble menunjukkan bahwa hubungan antara jarak dan kecepatan adalah berkorelasi positif dan memiliki kemiringan sekitar 500&nbsp;km/detik/Mpc.<ref name="Hubble1929">
{{cite journal
|last=Hubble |first=E.
|date=1929
|title=A relation between distance and radial velocity among extra-galactic nebulae
|journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences]]
|volume=15 |issue=3 |pages=168–73
|bibcode=1929PNAS...15..168H
|doi=10.1073/pnas.15.3.168
|pmid=16577160
|pmc=522427
|doi-access=free
}}</ref> Korelasi ini kemudian dikenal sebagai ''[[hukum Hubble]]'' dan akan berfungsi sebagai landasan pengamatan untuk [[Perluasan alam semesta|teori alam semesta yang meluas]] yang masih menjadi dasar dari kosmologi. Publikasi pengamatan oleh Slipher, Wirtz, Hubble, dan rekan-rekan mereka, dan penerimaan oleh ahli teori mengenai implikasi teoretis mereka dalam kejelasan [[Relativitas umum|teori relativitas umum]] Einstein dianggap sebagai awal dari ilmu kosmologi modern.<ref>This popular consideration is echoed in ''[[Time Magazine]]'s'' listing for Edwin Hubble in their [[Time 100]] list of most influential people of the 20th Century.</ref>
 
=== Kelimpahan nuklida ===
{{Main|Kosmokimia|Astrokimia}}
Penentuan [[Kelimpahan unsur|kelimpahan unsur kosmik]] memiliki sejarah sejak pengukuran [[spektroskopi]] pertama cahaya dari berbagai objek astronomi dan identifikasi garis [[Garis spektrum|emisi]] dan [[Garis spektrum|penyerapan]] yang sesuai dengan transisi elektron tertentu dalam [[unsur kimia]] yang diidentifikasi di Bumi. Misalnya, unsur [[Helium]] pertama kali diidentifikasi melalui tanda spektroskopiknya di [[Matahari]] sebelum diisolasi sebagai gas di Bumi.<ref>''The Encyclopedia of the Chemical Elements'', page 256</ref><ref>''Oxford English Dictionary'' (1989), s.v. "helium". </ref>
 
Menghitung kelimpahan relatif disa icapai melalui pengamatan spektroskopi yang berkorespondensi dengan pengukuran komposisi unsur [[meteorit]] .
 
=== Deteksi latar belakang gelombang mikro kosmik ===
[[Berkas:Ilc_9yr_moll4096WMAP 2012.png|jmpl| CMB dilihat oleh WMAP]]
[[Radiasi latar belakang gelombang mikro kosmis|Latar belakang gelombang mikro kosmik]] diprediksi pada tahun 1948 oleh [[George Gamow]] dan [[Ralp Alpher|Ralph Alpher]], dan oleh Alpher dan [[Robert Herman]] semenjak dikembangkannya model [[Ledakan Dahsyat|Big Bang]] panas. Selain itu, Alpher dan Herman mampu memperkirakan suhu,<ref>{{Cite journal|last=Gamow|first=G.|year=1948|title=The Origin of Elements and the Separation of Galaxies|journal=Physical Review|volume=74|issue=4|page=505|bibcode=1948PhRv...74..505G|doi=10.1103/physrev.74.505.2}}</ref> namun hasilnya tidak banyak dibicarakan di tengah komunitas. Prediksi mereka ditemukan kembali oleh [[Robert Dike|Robert Dicke]] dan [[Yakov Zel'dovich]] pada awal 1960-an dengan diperkenalkannya konsep radiasi CMB pertama yang diterbitkan sebagai fenomena yang dapat dideteksi muncul dalam makalah singkat oleh astrofisikawan [[Uni Soviet|Soviet]] [[AG Doroshkevich]] dan [[Igor Dmitriyevich Novikov|Igor Novikov]], pada musim semi 1964.<ref>{{Cite journal|last=A. A. Penzias|year=1979|title=The origin of elements.|url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1978/penzias/lecture/|journal=[[Nobel Prize in Physics|Nobel lecture]]|volume=205|issue=4406|pages=549–54|bibcode=1979Sci...205..549P|doi=10.1126/science.205.4406.549|pmid=17729659|access-date=October 4, 2006}}</ref> Pada tahun 1964, [[David Todd Wilkinson]] dan Peter Roll, rekan Dicke di [[Universitas Princeton]], mulai membuat radiometer Dicke untuk mengukur latar belakang gelombang mikro kosmik.<ref>R. H. Dicke, "The measurement of thermal radiation at microwave frequencies", ''Rev. ''</ref> Pada tahun 1965, [[Arno Penzias]] dan [[Robert Woodrow Wilson]] di lokasi [[Bukit Crawford|Crawford Hill]] milik [[Bell Labs|Bell Telephone Laboratories]] dekat [[Kota Holmdel, New Jersey|Holmdel Township, New Jersey]] telah membuat radiometer Dicke yang akan mereka gunakan untuk eksperimen radio astronomi dan komunikasi satelit. Instrumen mereka memiliki kelebihan [[Temperatur kebisingan|temperatur antena]] 3,5&nbsp;K yang tidak dapat mereka ketahui dari mana asalnya. Setelah menerima telepon dari Crawford Hill, Dicke dengan terkenal menyindir: "Kawan, kita telah 'diciduk' " ("''scooped''", juga bermakna telah dipantau atau diliput).<ref>A. A. Penzias and R. W. Wilson, "A Measurement of Excess Antenna Temperature at 4080 Mc/s," ''Astrophysical Journal'' '''142''' (1965), 419. </ref> Pertemuan antara kelompok Princeton dan Crawford Hill menetapkan bahwa suhu antena memang disebabkan oleh latar belakang gelombang mikro. Penzias dan Wilson menerima [[Penghargaan Nobel Fisika|Hadiah Nobel Fisika]] 1978 untuk penemuan mereka.
 
== Pengamatan modern ==
Baris 151 ⟶ 115:
[[Berkas:HSCSDMmap2018.gif|jmpl| Visualisasi 3D persebaran materi gelap dari survei pergeseran merah Hyper Suprime-Cam pada [[Teleskop Subaru]] tahun 2018<ref>{{Cite web|last=Duffy|first=Jocelyn|date=October 2, 2018|title=Hyper Suprime-Cam Survey Maps Dark Matter in the Universe|url=https://www.cmu.edu/news/stories/archives/2018/october/dark-matter-survey.html|website=Carnegie Mellon University|archive-url=https://web.archive.org/web/20220412012749/https://www.cmu.edu/news/stories/archives/2018/october/dark-matter-survey.html|archive-date=April 12, 2022|access-date=December 7, 2022}}</ref>]]
Survei pergeseran merah pertama adalah [[Survei Pergeseran Merah CfA]], dimulai pada tahun 1977 dengan pengumpulan data awal diselesaikan pada tahun 1982.<ref>See the official CfA [http://cfa-www.harvard.edu/~huchra/zcat/ website] for more details.</ref> Baru-baru ini, [[Survei Pergeseran Merah Galaksi 2dF]] menentukan struktur berskala besar dari satu bagian alam aemesta, mengukur nilai ''z'' di lebih dari 220.000 galaksi; pengumpulan data selesai pada tahun 2002, dan kumpulan data terakhir dirilis 30 Juni 2003.<ref>{{Cite journal|last=Shaun Cole|last2=et al. (The 2dFGRS Collaboration)|date=2005|title=The 2dF galaxy redshift survey: Power-spectrum analysis of the final dataset and cosmological implications|journal=Mon. Not. R. Astron. Soc.|volume=362|issue=2|pages=505&ndash;34|arxiv=astro-ph/0501174|bibcode=2005MNRAS.362..505C|doi=10.1111/j.1365-2966.2005.09318.x}}</ref> Selain memetakan pola skala besar galaksi, 2dF menetapkan batas atas massa [[neutrino]]. Investigasi penting lainnya, [[Survei Langit Digital Sloan|Sloan Digital Sky Survey]] (SDSS), sedang berlangsung hingga saat ini, bertujuan untuk mendapatkan pengukuran pada sekitar 100 juta objek.<ref>[http://www.sdss.org/ SDSS Homepage]</ref> SDSS telah mencatat pergeseran merah galaksi sebesar 0,4, dan telah terlibat dalam pendeteksian [[Kuasar|quasar]] di luar ''z'' = 6. [[Survei Pergeseran Merah DEEP2]] menggunakan [[Observatorium W. M. Keck|teleskop Keck]] dengan [[spektograf]] "DEIMOS" baru; merupakan sebuah tindak lanjut dari program percontohan DEEP1, DEEP2 dirancang untuk mengukur galaksi redup dengan pergeseran merah 0,7 ke atas, dan oleh karena itu direncanakan untuk melengkapi SDSS dan 2dF.
 
=== Eksperimen latar belakang gelombang mikro kosmik ===
 
=== Pengamatan teleskop ===
Baris 183 ⟶ 145:
 
== Referensi ==
{{reflist|2}}
<references group="" responsive="0">
 
<ref name="Lem27"></ref>
<ref name="LemvsHubble_vdBergh"></ref>
<ref name="LemvsHubble_Block"></ref>
<ref name="LemvsHubbleReich"></ref>
<ref name="LemvsHubbleLivio11"></ref>
<ref name="LemvsHubbleLivioRiess2013"></ref>
<ref name="Hubble1929"></ref>
</references>
[[Kategori:Astronomi observasional]]
[[Kategori:Kosmologi fisik]]