Wikipedia

Bahasa Komering: Perbedaan antara revisi

Jelajahi riwayat secara interaktif
← Revisi sebelumnya
Konten dihapus Konten ditambahkan
VisualTeks wiki
Tag: Suntingan perangkat seluler Suntingan peramban seluler
Tidak ada ringkasan suntingan
Tag: Suntingan perangkat seluler Suntingan peramban seluler
 
(79 revisi perantara oleh 35 pengguna tidak ditampilkan)
Baris 1:
{{Infobox Bahasa
|name= Komering
|nativename= CawaBasa Kumoring<br>Basa Komering
| pronounciation= [basa kumoɣiŋ]
|states=* {{flag|Sumatra Selatan}}
|states=[[Indonesia]]
----
|region={{tree list}}
* [[KabupatenSumatera Ogan Komering IlirSelatan]]
** [[Kabupaten{{Kab singkat|Ogan Komering Ulu]]Ilir}}
** [[Kabupaten{{Kab singkat|Ogan Komering Ulu Timur]]}}
** [[Kabupaten{{Kab singkat|Ogan Komering Ulu Selatan]] Timur}}
** {{Kab singkat|Ogan Komering Ulu Selatan}}
{{Tree list/end}}
|ethnicity= [[Suku Komering]]
|speakers= 370.119 (sensus 2010)
Baris 14 ⟶ 16:
|fam2=[[rumpun bahasa Melayu-Polinesia|Melayu-Polinesia]]
|fam3= [[Rumpun Bahasa Lampung|Lampungik]]
|stand1= Bahasa Komering Umum
|dia1=
|dialects=
|dia2= [[Bahasa Kayuagung|Kayuagung]]
* [[Hilir]]
|dia3=
* [[Bahasa Kayuagung|Kayuagung]]
|dia4=
* Umum
|dia5=
* [[Bahasa Haji|Aji]]
|dia6=
* Asli
* [[Bahasa Haji|Daya]]
* Hulu
|script=
'''Sekarang'''
* [[Alfabet Latin|Latin]]
'''Dahulu'''
* [[Abjad Jawi|Jawi]]
* [[Surat Lampung|Komering]]
'''Secara Historis'''
|map=Lampungic isolects.svg
* [[Surat Ulu]]
|mapcaption=Ragam bahasa Lampung di Sumatra bagian selatan:
{{legend3|green|Lampung Api}}
{{legend3|red|Lampung Nyo}}
{{legend3|blue|Komering}}
|rank=
|agency=
|iso1iso3=-kge
|iso3comment=(kode [[iso639-3:vky|{{code|vky}}]] untuk ragam Kayuagung telah digabungkan ke {{code|kge}} pada tahun 2008)<ref>{{Cite web|url=https://iso639-3.sil.org/request/2007-195|title=Change Request Documentation: 2007-195|publisher=[[SIL International]]|access-date=2024-03-27|archive-date=2021-08-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210815202754/https://iso639-3.sil.org/request/2007-195|dead-url=no}}</ref>
|iso2=-
|lc1=kge|ld1= Komering Umum (''termasuk Hilir & Asli'')
|lc2=vky|ld2= Komering Kayuagung
|lc3=hji|ld3= Komering Aji (''termasuk Daya & Hulu'')
|glotto=kome1238
|glottoname=Komering
|sk=NE
|HAM = ya
|contoh_teks= {{rtl-para|كأوݧين جولما تيلاحير كو مرديكا ريک اوت ڤيئيل ريک حق-حق سي گوه گوه. تيان تيئونجوک اكل ڤيكيرن ريک هاتي نوراني ماري تيان داڤوک ݧامڤور ريک سي باريه ن ديلوم سماڠت بوكولڤه.}}{{or}}
|contoh_romanisasi= Kaunyin jolma tilahir ko mardeka rik uwat pi'il rik hak-hak sei gohgoh. Tiyan tiunjuk akal pikiran rik hati nurani mari tiyan dapok nyampur rik sei barih na dilom semangat bukolpah.
|pranala_HAM=https://www.omniglot.com/writing/komering.htm
|extvideo=Bastiar's Dream (Benipi Bastiar) - Komering Language Film
|extlink=OYUpTBFQ4HY
}}
'''Bahasa Komering''' ([[Surat Ulu]]: ꤷꥁꤼ ꤰꥋꤸꥉꤽꥇꥏ, [[Abjad Jawi|Jawi]]: بهاس كومريڠ) adalah sebuah bahasa yang dituturkan oleh [[Suku Komering]].<ref>[{{Cite web |url=http://www.joshuaproject.net/languages.php?rol3=kge |title=Komering Speaking Peoples - Joshua Project]</ref>. Beberapa|access-date=2010-07-14 linguis|archive-date=2013-10-01 menyatakan bahwa bahasa Komering merupakan dialek dari bahasa Lampung|archive-url=https://web.archive.org/web/20131001005456/http://www.joshuaproject.net/languages.php?rol3=kge Meskipun|dead-url=no begitu,}}</ref> banyakSebagian besar linguis lain menyatakan bahwamenggolongkan bahasa Komering merupakan bahasa yang terpisah dari bahasa Lampung. Bahasa Komering dan bahasa Lampung adalahke keduadalam bahasarumpun yang berkaitansama, eratyaitu karena[[Rumpun memilikiBahasa hubunganLampung]].<ref>{{Cite kedekatan/kekerabatanweb|date=2013-01-24|title=An bahasainitial sertareconstruction memilikiof banyakProto-Lampungic: kemiripanphonology danand persamaanbasic kosakatavocabulary|url=https://www.sil.org/resources/archives/25900|website=SIL Global|language=en|access-date=2024-08-21}}</ref>
 
== Lokasi ==
Sebagian besar linguis menggolongkan bahasa Komering dan bahasa Lampung ke dalam rumpun yang sama, yaitu kelompok keluarga dari [[Rumpun Bahasa Lampung]] atau Lampungik.
Bahasa Komering dituturkan di [[Provinsi Lampung]] dan [[Provinsi Sumatera Selatan]] di bagian selatan Sumatra, di sepanjang [[Sungai Komering]].
 
==Contoh TeksKlasifikasi ==
Bahasa Komering termasuk dalam cabang Lampungik, yang merupakan subkelompok dalam rumpun [[bahasa Austronesia|bahasa Austronesia]].<ref>Adelaar, 2005, p. 22.</ref><ref>Walker, 1976, p. 1.</ref>
{| Class="wikitable sortable"
 
== Fonologi ==
=== Konsonan ===
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan="2" |
![[Konsonan dwibibir|Dwibib.]]
![[Konsonan rongga-gigi|Ronggi.]]
![[Konsonan langi-langit|Langit<br>langit]]
![[Konsonan langi-langit belakang|Langbel.]]
![[Konsonan celah-suara|Celah<br>suara]]
|-
! colspan="2" |[[Konsonan sengau|Sengau]]
|{{IPA link|m}}
|{{IPA link|n}}
|{{IPA link|ɲ}}
|{{IPA link|ŋ}}
|
|-
! rowspan="2" |[[konsonan letup|Letup]]/<br>[[konsonan gesek|Gesekan]]
!<small>nirsuara</small>
|{{IPA link|p}}
|{{IPA link|t}}
|{{IPA link|tʃ}}
|{{IPA link|k}}
|{{IPA link|ʔ}}
|-
!<small>bersuara</small>
|{{IPA link|b}}
|{{IPA link|d}}
|{{IPA link|dʒ}}
|{{IPA link|ɡ}}
|
|-
! colspan="2" |[[Konsonan geser|Geser]]
|
|{{IPA link|s}}
|
|
|{{IPA link|h}}
|-
! colspan="2" |[[Konsonan sisi|Sisi]]
|
|{{IPA link|l}}
|
|
|
|-
! colspan="2" |[[Konsonan getar|Getar]]
|
|{{IPA link|r}}
|
|
|
|-
! colspan="2" |[[Konsonan hampiran|Hampiran]]
|{{IPA link|w}}
|
|{{IPA link|j}}
|
|
|}
Sebuah fonem desis bersuara {{IPAslink|z}} juga muncul dalam bahasa, tetapi hanya dalam kata-kata serapan.
 
=== Vokal ===
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!
![[Vokal depan|Depan]]
![[Vokal tengah|Tengah]]
![[Vokal belakang|Belakang]]
|-
![[Vokal tertutup|Tertutup]]
|{{IPA link|i}}
|
|{{IPA link|u}}
|-
![[Vokal madya|Madya]]
|
|
|{{IPA link|o}}
|-
![[Vokal terbuka|Terbuka]]
|
|{{IPA link|a}}
|
|}
 
== Sistem penulisan ==
Saat ini, bahasa Komering menggunakan [[Latin]] sebagai sistem penulisan umum, namun ada juga sebagian kecil masyarakat yang masih menggunakan huruf [[aksara Jawi|Arab Jawi]]. Aksara Komering yang digunakan pada zaman dahulu, kini sudah ada upaya untuk melestarikan kembali aksara ini.
===Alfabet Latin===
{| class="wikitable mw-collapsible sortable"
|+ Daftar
|-
! '''Huruf''' || '''Pengucapan''' || '''IPA'''
! Bahasa Komering !! Bahasa Melayu Palembang !! Bahasa Indonesia
|-
| '''A''' || A || [a]
| '''{{Lang|kge|Pernyataan Umum tentang Hak Asasi Manusio}}'''|| '''{{lang|mui|Deklarasi Universal Pasal Hak Asasinyo Wong}}''' || '''{{lang|id|Pernyataan Umum tentang Hak-Hak Asasi Manusia}}'''
|-
| '''Pasal 1B''' ||'''Pasal 1'''Bi ||'''Pasal 1'''[b]
|-
| '''C''' || Ci || [t͡ʃ]
| Kaunyin jolma tilahir ko mardeka rik uwat pi'il rik hak-hak sai gohgoh. Tiyan tiunjuk akal pikiran rik hati nurani mari tiyan dapok nyampur rik sai barih na dilom semangat bukolpah. || Wong tu dilaherke merdeka galo, jugo samo-samo ado martabat dengen hak galo. Wong-wong beroleh karunia akal dengen nurani, dan mestinyo besuo samo yang laen dengen caro wong bedulur. || Semua orang dilahirkan merdeka dan mempunyai martabat dan hak-hak yang sama. Mereka dikaruniai akal dan hati nurani dan hendaknya bergaul satu sama lain dalam semangat persaudaraan.
|-
| '''D''' || Di || [d]
|-
| '''E''' || E/I || [e/ɛ/ə/i]
|-
| '''F''' || Ef/Ep || [f/p]
|-
| '''G''' || Gi || [ɡ]
|-
| '''H''' || Ha || [h]
|-
| '''I''' || I || [i]
|-
| '''J''' || Ji || [d͡ʒ]
|-
| '''K''' || Ka || [ʔ/k]
|-
| '''L''' || El || [l]
|-
| '''M''' || Em || [m]
|-
| '''N''' || En || [n]
|-
| '''O''' || O || [o]
|-
| '''P''' || Pi || [p]
|-
| '''Q''' || Qiyu || [q/k]
|-
| '''R''' || Er || [ɣ/r]
|-
| '''S''' || Es || [s]
|-
| '''T''' || Ti || [t]
|-
| '''U''' || U || [u]
|-
| '''V''' || Vi || [v/p]
|-
| '''W''' || Wi || [w]
|-
| '''X''' || Eks || [ks]
|-
| '''Y''' || Yi || [j]
|-
| '''Z''' || Zed || [z]
|-
| '''Ng''' || Eng || [ŋ]
|-
| '''Ny''' || Nya || [ɲ]
|-
| '''Kh''' || Kha || [x]
|-
| '''Sy''' || Sya || [ʃ]
|}
 
* '''Catatan'''
*Pada beberapa dialek huruf /E/ jarang dipakai kecuali pada beberapa dialek, dan untuk kata pinjaman dari [[Bahasa Indonesia]] atau Bahasa lainnya.<br/>
 
*Orang Komering dan Melayu Palembang memiliki ciri khas dimana tidak bisa mengucapkan /r/ secara jelas melainkan terdengar seperti bunyi /ɣ/ atau dalam bahasa Arab diwakilkan oleh huruf /غ/ meskipun ada beberapa dialek yang bisa mengucapkan huruf R secara jelas.<br/>
 
*Orang Komering juga jarang melafalkan huruf /f/ atau /v/ keduanya sama saja dibaca /p/. Pada akhir kata huruf /k/ kebanyakan dilafalkan sebagai glottal /ʔ/ dan /k/ sendiri hanya ada pada kata-kata tertentu, kecuali pada pangkal kalimat dan tengah kalimat /k/ tetap diucapkan sebagai /k/.
 
===Jawi===
{| class="wikitable mw-collapsible sortable"
|+ Daftar
|-
! '''Huruf''' || '''Pengucapan''' || '''IPA'''
|-
| '''ا''' || Alif || [a/ə]
|-
| '''ب''' || Ba || [b]
|-
| '''ت''' || Ta || [t]
|-
| '''ث''' || Tsa || [s]
|-
| '''ج''' || Jim || [d͡ʒ]
|-
| '''ح''' || Ha || [h]
|-
| '''خ''' || Kho || [x]
|-
| '''د''' || Dal || [d]
|-
| '''ذ''' || Zal || [z]
|-
| '''ر''' || Ro || [r]
|-
|‌‌ '''ز''' || Zai || [z]
|-
| '''س''' || Sin || [s]
|-
| '''ش''' || Syin || [ʃ]
|-
| '''ص''' ‌|| Sod || [s]
|-
| '''ض''' || Dod || [d]
|-
| '''ط''' || To || [t]
|-
| '''ظ''' || Zo || [z]
|-
| '''ع''' || Ain || [ʔ]
|-
| '''غ''' || Ghain || [ɣ]
|-
| '''ف''' || Fa || [f]
|-
| '''ق''' || Qof || [q]
|-
| '''ك''' || Kaf || [k]
|-
| '''ل''' || Lam || [l]
|-
| '''م''' || Mim || [m]
|-
| '''ن''' || Nun || [n]
|-
| '''و''' || Waw || [w/u/o]
|-
| '''ه/ه‍''' || Ha || [h]
|-
| '''لا''' || Lam Alif || [l]
|-
| '''ء''' || Hamzah || [ʔ]
|-
| '''ي''' || Ya || [j/i/e/ɛ]
|-
| '''چ''' || Ca || [t͡ʃ]
|-
| '''ڤ''' || Pa || [p]
|-
| '''ڬ/گ''' || Ga || [ɡ]
|-
| '''ڠ''' || Nga || [ŋ]
|-
| '''ڽ/ݧ''' || Nya || [ɲ]
|-
| '''ۏ''' || Va || [v]
|-
| '''ة''' || Ta Marbutoh || [t]
|}
 
===Aksara Komering===
[[Berkas:Aksara Komering.jpg]]
 
=== Contoh Teks===
 
*'''Latin'''
Di tiyuh sa nyuba hurik walau kiya butarik-tarik, sipa sei wat sina sei tikanik, kadang kiya banipi mirak jadi jolma hibat mari pacak maha cutik mak lagi kona himat.
 
*'''Arab Melayu'''
 
'''دي تيوه س ݧوبا هوريک ولاو كيا بوتاريک-تاريک، سيڤا سي وات سينا سي تيكنيک، كداڠ كيا بانيڤي ميراک جادي جولما هيبت، ماري ڤاچک مها چوتيک مک لاگي كونا هيمت.'''
 
*'''Surat Ulu'''
 
'''ꤴꥇ ꤳꥇꤿꥈꥁ꥓ ꤼ ꤻꥈꤷ ꥁꥉꤽꥇꤰ꥓ ꥀꤾꥌ ꤰꥇꤿ ꤷꥈꤳꤽꥇꤰ꥓-ꤳꤽꥇꤰ꥓, ꤼꥇꤶ ꤼꥊ ꥀꤳ꥓ ꤼꥇꤵ ꤼꥊ ꤳꥇꤰꤵꥇꤰ꥓, ꤰꤳꥏ ꤰꥇꤿ ꤷꤵꥇꤶꥇ ꤸꥇꤽꤰ꥓ ꤺꤳꥇ ꤺꥋꤾ꥓ꤸ ꥁꥈꤷꤳ꥓ ꤸꤽꥇ ꤶꤹꤰ꥓ ꤸꥁ ꤹꥈꤳꥇꤰ꥓ ꤸꤰ꥓ ꤾꤱꥇ ꤰꥋꤵ ꥁꥇꤸꤳ꥓.'''
 
*'''Aksara Komering'''
 
[[Berkas:Teks dalam Aksara Komering.jpg|350px]]
 
*'''Arti'''
'''Di desa mencoba hidup meski seadanya, apa yang ada itulah yang dimakan, kadang bermimpi menjadi orang hebat supaya bisa tersenyum sedikit tidak lagi diejek.'''
 
== Kosakata ==
===Contoh{{PWB kosakata dalam Bahasa Komering===mulai}}
 
{| class="wikitable sortable"
|-
Baris 140 ⟶ 405:
- Kok saka sikam ticok-cok dija monah niku<br/>(Sudah lama kami menantimu disini)
 
 
*Dudo
Making numur mahap bakdu sikam mongsa kilu
- Dudo jona uwat jualan Kawai<br/>(Disitu tadi ada jualan baju)
 
== Kata Ganti ==
Baris 150 ⟶ 415:
| Saya || Onyak || Nyak
|-
| KamuAnda || Niku || Niku
|-
| Dia || Oya || Iya
|-
| SikamKita/Kami || KamiSikam ||Sikam
|-
| KutiKalian/Anda || KalianKuti ||Kutti
|-
| TiyanMereka || MerekaTiyan ||Tiyan
|}
 
Baris 208 ⟶ 473:
- Haga gukpa kuti tolu na?<br/>(Mau kemana kalian bertiga?)
 
*Ngapi
*Kenapa
- Ngapi niku urung gumayok?<br/>(Kenapa kamu batal mudik?)
 
Baris 279 ⟶ 544:
| 1.000.000 || Sejuta || Sajuta || Sangjuta
|}
{{PWB kosakata akhir}}
 
== Alfabet ==
 
===• Alfabet Latin===
{| class="wikitable sortable"
|-
! '''Huruf''' || '''Pengucapan''' || '''IPA'''
|-
| '''A''' || A || [a/ə]
|-
| '''B''' || Bi || [b]
|-
| '''C''' || Ci || [t͡ʃ]
|-
| '''D''' || Di || [d]
|-
| '''E''' || E/I || [e/ɛ/i]
|-
| '''F''' || Ef/Ep || [f/p]
|-
| '''G''' || Gi || [ɡ]
|-
| '''H''' || Ha || [h]
|-
| '''I''' || I || [i]
|-
| '''J''' || Ji || [d͡ʒ]
|-
| '''K''' || Ka || [k/ʔ]
|-
| '''L''' || El || [l]
|-
| '''M''' || Em || [m]
|-
| '''N''' || En || [n]
|-
| '''O''' || O || [o]
|-
| '''P''' || Pi || [p]
|-
| '''Q''' || Qiyu || [q/k]
|-
| '''R''' || Er || [ɣ/r]
|-
| '''S''' || Es || [s]
|-
| '''T''' || Ti || [t]
|-
| '''U''' || U || [u]
|-
| '''V''' || Vi || [v/p]
|-
| '''W''' || Wi || [w]
|-
| '''X''' || Eks || [ks]
|-
| '''Y''' || Yi || [j]
|-
| '''Z''' || Zed || [z]
|-
| '''Ng''' || Eng || [ŋ]
|-
| '''Ny''' || Nya || [ɲ]
|-
| '''Kh''' || Kha || [x]
|-
| '''Sy''' || Sya || [ʃ]
|}
 
* '''Catatan'''
-Pada beberapa dialek huruf /E/ jarang dipakai kecuali untuk kata pinjaman dari [[Bahasa Indonesia]] atau Bahasa lainnya.<br/>
 
-Orang Komering asli memiliki ciri khas dimana tidak bisa mengucapkan /r/ secara jelas melainkan terdengar seperti bunyi /ɣ/ atau dalam bahasa Arab diwakilkan oleh huruf /غ/ meskipun ada beberapa dialek yang bisa mengucapkan huruf R secara jelas.<br/>
 
-Orang Komering juga jarang melafalkan huruf /f/ atau /v/ keduanya sama saja dibaca /p/.
 
===• Arab Melayu===
{| class="wikitable sortable"
|-
! '''Huruf''' || '''Pengucapan''' || '''IPA'''
|-
| '''ا''' || Alif || [a/ə]
|-
| '''ب''' || Ba || [b]
|-
| '''ت''' || Ta || [t]
|-
| '''ث''' || Tsa || [s]
|-
| '''ج''' || Jim || [d͡ʒ]
|-
| '''ح''' || Ha || [h]
|-
| '''خ''' || Kho || [x]
|-
| '''د''' || Dal || [d]
|-
| '''ذ''' || Dzal || [z]
|-
| '''ر''' || Ro || [r]
|-
|‌‌ '''ز''' || Zai || [z]
|-
| '''س''' || Sin || [s]
|-
| '''ش''' || Syin || [ʃ]
|-
| '''ص''' ‌|| Sot || [s]
|-
| '''ض''' || Dot || [d]
|-
| '''ط''' || To || [t]
|-
| '''ظ''' || Zo || [z]
|-
| '''ع''' || Ain || [ʔ]
|-
| '''غ''' || Ghin || [ɣ]
|-
| '''ف''' || Fa || [f]
|-
| '''ق''' || Qof || [q]
|-
| '''ك''' || Kaf || [k]
|-
| '''ل''' || Lam || [l]
|-
| '''م''' || Mim || [m]
|-
| '''ن''' || Nun || [n]
|-
| '''و''' || Waw || [w/u/o]
|-
| '''ه‍''' || Ha || [h]
|-
| '''لا''' || Lam Alif || [l]
|-
| '''ء''' || Hamzah || [ʔ]
|-
| '''ي''' || Ya || [j/i/e/ɛ]
|-
| '''ڤ''' || Pa || [p]
|-
| '''ڬ''' || Gaf || [ɡ]
|-
| '''ڠ''' || Nga || [ŋ]
|-
| '''ڽ''' || Nya || [ɲ]
|-
| '''ۏ''' || Va || [v]
|}
 
==Fonologi==
=== Konsonan ===
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan="2" |
![[Labial consonant|Labial]]
![[Alveolar consonant|Alveolar]]
![[Palatal consonant|Palatal]]
![[Velar consonant|Velar]]
![[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan="2" |[[Nasal consonant|Nasal]]
|{{IPAlink|m}}
|{{IPAlink|n}}
|{{IPAlink|ɲ}}
|{{IPAlink|ŋ}}
|
|-
! rowspan="2" |[[Plosive]]/<br>[[Affricate]]
!<small>voiceless</small>
|{{IPAlink|p}}
|{{IPAlink|t}}
|{{IPAlink|tʃ}}
|{{IPAlink|k}}
|{{IPAlink|ʔ}}
|-
!<small>voiced</small>
|{{IPAlink|b}}
|{{IPAlink|d}}
|{{IPAlink|dʒ}}
|{{IPAlink|ɡ}}
|
|-
! colspan="2" |[[Fricative]]
|
|{{IPAlink|s}}
|
|
|{{IPAlink|h}}
|-
! colspan="2" |[[Lateral consonant|Lateral]]
|
|{{IPAlink|l}}
|
|
|
|-
! colspan="2" |[[Trill consonant|Trill]]
|
|{{IPAlink|r}}
|
|
|
|-
! colspan="2" |[[Approximant]]
|{{IPAlink|w}}
|
|{{IPAlink|j}}
|
|
|}
Frikatif bersuara {{IPAslink|z}} juga terjadi, tetapi hanya sebagai akibat dari kata pinjaman asing.
 
=== Vokal ===
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!
![[Front vowel|Front]]
![[Central vowel|Central]]
![[Back vowel|Back]]
|-
![[Close vowel|Close]]
|{{IPAlink|i}}
|
|{{IPAlink|u}}
|-
![[Mid vowel|Mid]]
|
|
|{{IPAlink|o}}
|-
![[Open vowel|Open]]
|
|{{IPAlink|a}}
|
|}
 
== Lihat pula ==
{{incubatorInterWiki|code=kge}}
* [[Bahasa Lampung Nyo]]
* [[Bahasa Melayu Palembang]]
Baris 533 ⟶ 563:
{{DEFAULTSORT:Komering}}
[[Kategori:Bahasa di Indonesia]]
[[Kategori:Bahasa di SumatraSumatera Selatan]]
Diperoleh dari "https://wiki-indonesia.club/wiki/Bahasa_Komering"