Bahasa Jawa Serang: Perbedaan antara revisi
Konten dihapus Konten ditambahkan
Tidak ada ringkasan suntingan Tag: Suntingan perangkat seluler Suntingan peramban seluler |
Tidak ada ringkasan suntingan Tag: VisualEditor Suntingan perangkat seluler Suntingan peramban seluler |
||
| (63 revisi perantara oleh 18 pengguna tidak ditampilkan) | |||
Baris 1:
{{Infobox Bahasa
| name = Jawa Serang
| altname = Bahasa Jawa Banten
| nativename = {{jav|ꦧꦱꦼꦗꦮꦼꦱꦼꦫꦁ}}<br>{{hlist|''basê Jawê Sèrang''/''basa Jawa Sèrang''|''basê Jasèng''/''basa Jasèng''}}
| states= [[Indonesia]]
| region= {{Tree list}}
* {{Flag|Banten}}
** {{Kab singkat|Serang}}
** {{Kab singkat|Tangerang}}
*** [[Gunung Kaler, Tangerang|Gunung Kaler]]
*** [[Mekar Baru, Tangerang|Mekar Baru]]
*** [[Kemiri, Tangerang|Kemiri]]
*** [[Kresek, Tangerang|Kresek]]
*** [[Kronjo, Tangerang|Kronjo]]
*** [[Mauk, Tangerang|Mauk]]
** [[Kota Cilegon]]
** [[Kota Serang]]
* {{Flag|Lampung}}
** {{Kab singkat|Lampung Selatan}}
** [[Kota Bandar Lampung]]
{{Tree list/end}}
| rank = 11
|familycolor=Austronesia
|fam2= [[Rumpun bahasa Melayu-Polinesia|Melayu-Polinesia]]
|fam3= [[Bahasa Jawa
|fam4= [[Bahasa Jawa Cirebon|
|fampos = Jawa
| ancestor = [[Bahasa Jawa Kuno|Jawa Kuno]]
| ancestor2 = Jawa Cirebon-Indramayu
| minority = [[Indonesia]]
|glotto = bant1291
| map=Peta Bahasa di Serang Raya.jpg
| mapcaption=Peta persebaran bahasa di [[Serang Raya]], bahasa Jawa Serang dilambangkan dengan warna ungu.
| contoh_teks = Sekabèh uwong lair kanggè dunya iku sipatè merdèka lan duwè martabat ugê duwè hak-hak sing padê. Wongnè kaparingan pikiran lan ati nurani ugê hendaknè begaul sesiji kanggè sesamanè ing sêmangèt dêduluran.
|HAM = ya
|status_konservasi = NE
}}
'''Bahasa Jawa Serang''' (disingkat '''Jaseng'''
Bahasa Jawa Serang terutama dituturkan di wilayah utara Provinsi Banten seperti [[Kabupaten Tangerang]] bagian utara dan barat laut, [[Kota Serang]] bagian utara dan tengah, [[Kabupaten Serang]] bagian utara, dan [[Kota Cilegon]]. Bahasa Jawa Serang juga dituturkan di sebagian kecil wilayah di [[Lampung|Provinsi Lampung]]. Dialek ini juga dianggap sebagai turunan dari [[bahasa Jawa Kuno]].
==Klasifikasi==
Bahasa Jawa Serang merupakan sebuah dialek bahasa Jawa yang masih termasuk dalam ragam dialek [[Bahasa Jawa Indramayu|bahasa Jawa Cirebon-Indramayu]] (rumpun [[bahasa Jawa]] bagian barat). Namun seiring berjalannya waktu, dialek ini mengalami beberapa perubahan kosakata akibat dikelilingi oleh wilayah penuturan [[bahasa Sunda Banten]] (khususnya [[Bahasa Sunda Serang|dialek Serang]]) di sekitarnya serta letak geografisnya yang terlalu jauh dengan [[Cirebon]] dan [[Indramayu]] sehingga lebih sering dikategorikan sebagai dialek yang terpisah dengan dialek Cirebon-Indramayu.
== Kosakata ==
Dalam bahasa Jawa Serang terdapat dua tingkatan bahasa, yaitu tingkatan ''babasan'' ([[krama]]) dan standar. Dalam bahasa Jawa Serang, pengucapan huruf [e] ada dua versi, yaitu ada yang diucapkan [è] dan [ê], seperti pada kata "''hendaknè''" atau "''orê''", dan juga ada yang diucapkan [a], seperti pada kata ''"apa"'' atau "''kita''". Daerah yang melafalkan [a] adalah [[Kragilan, Serang|Kragilan]], [[Kibin, Serang|Kibin]], [[Cikande, Serang|Cikande]], [[Kopo, Serang|Kopo]], [[Pamarayan, Serang|Pamarayan]], [[Tirtayasa, Serang|Tirtayasa]], dan wilayah Serang bagian timur lainnya, serta sebagian utara [[Kabupaten Tangerang]], seperti [[Kresek, Tangerang|Kresek]], [[Mekar Baru, Tangerang|Mekar Baru]], [[Gunung Kaler, Tangerang|Gunung Kaler]], [[Kronjo, Tangerang|Kronjo]], [[Kemiri, Tangerang|Kemiri]], dan [[Mauk, Tangerang|Mauk]] bagian utara. Sedangkan daerah yang melafalkan [e] adalah [[Serang, Serang|Serang Kota]], [[Cipocok Jaya, Serang|Cipocok Jaya]], [[Kasemen, Serang|Kasemen]], [[Bojonegara, Serang|Bojonegara]], [[Kramatwatu, Serang|Kramatwatu]], [[Ciruas, Serang|Ciruas]], [[Anyar, Serang|Anyer]], [[Waringinkurung, Serang|Waringinkurung]], dan wilayah Serang bagian barat lainnya, termasuk [[Kota Cilegon]].
{{PWB kosakata mulai|no}}
Contoh:
* ''kule'', dibaca ''kula'' atau ''kulê'' (artinya 'saya')
* ''ore'' dan ''idak'', dibaca ''ora'', ''orê'', atau ''idak'' (artinya 'tidak')
* ''pire'', dibaca ''pira'' atau ''pirê'' (artinya 'berapa')
{{PWB kosakata akhir}}
===Kalimat===
{{PWB kosakata mulai|no|
Dalam bahasa Jawa Serang, terdapat dua tingkatan bahasa, yakni ''babasan'' dan standar.}}
;'''Tingkatan ''babasan'''''
* "''
* "''Sampun dahar dèrèng?''"
* "''Permios, kulê boten uning griyane kang Arman niku ning pundi?''"
* "''Kasihè sintên?''"
* "''
* "''
* "''Matur nuhun nggih, kang.''"
* "''Yèwis, napik dolanan saos nggih!''"
* "''Kang Arman! Ning pundi saos? botên ilok kêpêtuk!''"
* "''Napik mêngkotên, gèh!''"
* "''Kulê linggar sarèng tèh Mira ning pasar.''"
* "''
;'''Tingkatan standar'''
* "''Kêprèmèn kabarè? Sirê arep ning endi?''"
* "''Wis mangan durung?''"
* "''Puntên, kitê orê wêruh umahè kang Arman kuwèn ning êndi?''"
* "''Aranè sapê?''"
* "''Aranè Sumirna ari idak salah.''"
* "''Oh, ning arêp koh.''"
* "''Nuhun yê, kang.''"
* "''Yèwis, ajê mêmêngan baè yê!''"
* "''Kang Arman! Ning êndi baè? sirê idak ilok kêpêndak!''"
* "''Ajê mêngkonon, gèh!''"
* "''Kitê lungê karê tèh Mira ning pasar.''"
* "''Arep tuku satè bandêng siji.''"
;'''Terjemahan ke bahasa Indonesia'''
* "Bagaimana kabarnya? Kamu mau ke mana?"
* "Sudah makan belum?"
* "Maaf, saya tidak tahu rumahnya kang Arman itu di mana?"
* "Namanya siapa?"
* "Namanya Sumirna kalau tidak salah."
* "Oh, di depan tuh."
* "Terima kasih ya, kang."
* "Ya sudah, jangan bermain saja ya!"
* "Kang Arman! Kemana saja? kamu tidak pernah bertemu!"
* "Jangan begitu, lah!"
* "Saya pergi dengan kak Mira ke pasar."
* "Mau beli sate bandeng satu."
{{PWB kosakata akhir}}
<br>
{{PWB kosakata mulai|no|2=
===Perbandingan kosakata ===
}}
{| class="wikitable sortable"
|+
|-
! Glosa
! Jawa Serang
! Jawa
! Jawa Serang ''
! Jawa
|-
|ada
|''anê''
|''ana''
|''wèntên''
|''wòntěn''
|-
|anak
|''anak''
|''anak''
|''pécil''
|''laré''
|-
|
|''apê''
|''apå''
|''napê''
|''punåpå''
|-
| bagaimana
|
| ''kěpriyé, piyé''
| ''kêpripun
|
|-
| baju
| ''kelambi''
| ''klambi''
| ''kělambi''
| ''rasukan''
|-
| bangun
| ''tangi''
| ''tangi''
| ''tangi''
| ''wungu''
|-
| barat
| ''kulon''
| ''kulon''
| ''kulon''
| ''kilĕn''
|-
| bawa
| ''gawê''
| ''gåwå''
| ''baktê''
| ''bĕkṭå''
|-
| begitu
| ''mengkonon''
| ''mengkono
| ''mengkotên''
| ''mekatěn''
|-
|nanti
|ngko
|mengko
|mkoten
|
|-
| beli
| ''tuku''
| ''tuku''
| ''tumbas''
| ''tumbas'' (krama madya)
|-
|
| ''durung''
| ''durung''
| ''dereng''
| ''děrèng''
|-
| berapa
| ''pirê''
| ''pirå''
| ''pintên''
| ''pinṭěn''
|-
| bertemu
| ''kêpêndak''
| ''pěṭhuk''
| ''kêpêtuk''
| ''kěpanggíh''
|-
| besar
| ''gedé''
| ''gědḥé''
| ''gedé''
| ''agĕng''
|-
| bisa
| ''bisê''
| ''iså, biså''
| ''bangkit''
| ''sagěd''
|-
| dan
| ''lan''
| ''lan
| ''kalawan''
| ''kalíhan''
|-
| dari
| ''sing''
| ''såkå''
| ''saking''
| ''sakíng''
|-
| datang
| ''tekê''
| ''těkå''
| ''rawuh''
| ''dugi'' (
|-
| dengan
| ''karê''
| ''karo''
| ''sarêng''
| ''sarěng''
|-
| dua
| ''loro''
| ''lårå''
| ''kalih''
| ''kalíh''
|-
| empat
| ''papat''
| ''papat''
| ''papat''
| ''sěkawan''
|-
| habis
| ''entèk
| ''entèk''
| ''telas''
| ''tělas''
|-
| hari
| ''dinê''
| ''dinå''
| ''dinten''
| ''dintěn''
|-
| harus
| ''kudu''
| ''kudu''
| ''kedah''
| ''kědah''
|-
| ikut
| ''melu
| ''mèlu''
| ''milêt''
| ''ndhèrèk''
|-
| ingin
| ''gelêm''
| ''gelěm''
| ''ayun''
| ''kěrså'', ''purun''
|-
| ini
| ''kiyên''
| ''iki''
| ''puniki
| ''puníki''
|-
| istri
| ''rabi''
| ''bojo'', ''rabi''
| ''rayat wadon''
| ''garwå''
|-
| itu
| ''kuwên''
| ''iku'',
| ''puniku'',
| ''puniku'', ''punikå''
|-
| iya
| ''iyê''
| ''iyå''
| ''nggih''
| ''inggih''
|-
| jadi
| ''jadi''
| ''dadi''
| ''jados''
| ''dados''
|-
| jangan
| ''ajê''
| ''åjå''
| ''napik''
| ''ampun''
|-
| Jawa
| ''Jawê''
| ''Jåwå
| ''Jawi''
| ''Jawi''
|-
| juga
| ''uga''
| ''ugå''
| ''ugi''
| ''ugi''
|-
| kamu
| ''sirê''
| ''kowé'',
| ''-''
| ''panjěnèngan'' (umum), ''ndikå'',
|-
| katanya
| ''jerèhe'', ''jarène''
| ''jarène
| ''cêpené''
| ''těròsipun''
|-
| kecil
| ''cilik''
| ''cilík''
| ''alit''
| ''alit''
|-
| kenapa
| ''kêlipên''
| ''kenåpå'', ''ngåpå''
| ''kêlipun''
| ''kèngíng nåpå''
|-
| kepala
| ''endas'', ''sirah''
| ''sirah''
| ''sirah''
| ''muståkå''
|-
| lagi
| ''maning''
| ''manèh'', ''mĕnèh''
| ''malih''
| ''malíh''
|-
| lama
| ''lawas''
| ''suwé''
| ''lambat''
| ''dangu''
|-
| lihat
| ''dêlêng''
| ''ndělòk'', ''sawang'', ''deleng'', ''andulu''
| ''ningali''
| ''ningali'' (
|-
| lima
| ''limê''
| ''limå''
| ''limê''
| ''gangsal''
|-
| maaf
| ''hampura''
| ''ngapuråné'',
| ''hampura''
| ''ngapuntěn''
|-
| makan
| ''mangan'', ''dahar''
| ''mangan'', ''madḥang''
| ''dahar''
| ''dḥahar''
|-
| malam
| ''bêngi'', ''pêting''
| ''wěngi'', ''běngi''
| ''sipêng''
| ''dalu''
|-
| mana
| ''endi''
| ''ngěndi'', ''endi''
| ''pundi''
| ''pundi''
|-
| mata
| ''mata''
| ''måtå
| ''soca''
| ''socå'' (
|-
| masuk
| ''manjing''
| ''mlěbu''
| ''mêlêbêt''
| ''mlěbět''
|-
| minta
| ''nyejaluk''
| ''jaluk
| ''ngêndê''
| ''nyuwun''
|-
| nama
| ''aran''
| ''jěnèng'', ''aran''
| ''kasih''
| ''nami'', ''asmå''
|-
| nasi
| ''segê''
| ''sěgå''
| ''sekul''
| ''sěkul''
|-
| percaya
| ''percayê''
| ''pěrcåyå''
| ''percantên''
| ''pitadòs''
|-
| pergi
| ''lungê''
| ''lungå
| ''linggar''
| ''tindak'', ''kĕsah''
|-
| permisi
| ''puntên''
| ''kulå nuwun
| ''permios''
| ''nyuwun sèwu''
|-
| punya
| ''duwé''
| ''duwé'', ''darbe'' (arkais)
| ''darbé''
| ''gadḥah, kagungan''
|-
| rumah
| ''umah''
| ''omah
| ''griyê''
| ''griyå'', ''dalěm''
|-
| saja
| ''baé''
| ''waé''
| ''saòs''
| ''mawòn''
|-
| sama
| ''padê''
| ''pådå''
| ''sami''
| ''sami''
|-
| sangat
| ''temên''
| ''těnan'', ''teměn''
| ''pisan''
| ''sangět''
|-
| satu
| ''siji''
| ''siji''
| ''siòs''
| ''sětunggal''
|-
| saudara
| ''dulur''
| ''sědulur''
| ''dulur''
| ''sědhèrèk'', ''sěntånå''
|-
| saya
| ''kitê'', ''kulê''
| ''aku''
| ''kulå''
| ''kawulå'' (umum), ''dalêm'', ''abdi'', ''ingsun''
|-
| sekali
| ''sepisan''
| ''sěpisan''
| ''sepisan''
| ''sapisan''
|-
| sekarang
| ''siki''
| ''saíki''
| ''seniki''
| ''sak'níki''
|-
| selatan
| ''kidul''
| ''kidul''
| ''kidul''
| ''kidul''
|-
| semua
| ''kabèh''
| ''kabèh
| ''sêdantên''
| ''sĕdåyå'' (
''sĕdantĕn'' (krama inggil)
|-
| siang
| ''awan''
| ''awan''
| ''awan''
| ''sòntĕn''
|-
| siapa
| ''sapê''
| ''såpå''
| ''sintên''
| ''sintĕn''
|-
| sudah
| ''uwis''
|
| ''sampun''
| ''sampun''
|-
| supaya
| ''éndah''
| ''supåyå''
| ''dipuni''
| ''supados''
|-
| tanya
| ''takon''
| ''takon''
| ''taken''
| ''tanglĕd''
|-
| terima kasih
| ''nuhun''
| ''matur nuwun''
| ''matur
| ''matur sěmbah nuwun''
|-
| tidak
| ''idak'',
| ''ora
| ''botên''
| ''mbotĕn''
|-
| tidur
| ''turu''
| ''turu''
| ''saré'', ''tilêm''
| ''saré'', ''tilěm''
|-
| tiga
| ''têlu''
| ''tělu''
| ''têlu''
| ''tigå''
|-
| timur
| ''wètan''
| ''wétan''
| ''wètan''
| ''wétan''
|-
| tunggu
| ''tònggòni''
| ''ěntèni'', ''tunggòni''
| ''tènggèni''
| ''ěntosi'', ''rantosi''
|-
| untuk
| ''kanggo'', ''kanggé''
| ''kanggo''
| ''kanggé''
| ''kanggé'' (
|-
| utara
| ''lor''
| ''lor''
| ''lèr''
| ''lèr''
|-
| waktu
| ''wayah''
| ''wayah
| ''waktos''
| ''wanci''
|-
| yang
| ''sing''
| ''síng
| ''ingkang''
| ''íngkang''
|}
{{PWB kosakata akhir}}
=== Pengaruh bahasa Sunda ===
Seperti yang telah disinggung sebelumnya, bahasa Jawa Serang secara geografis dikelilingi oleh wilayah penuturan bahasa Sunda, sehingga dalam perkembangannya, terdapat pengaruh bahasa Sunda dialek Banten yang dituturkan di Serang, pengaruh tersebut di antaranya berupa pengaruh pada tataran leksikon (kosakata), dan sedikit pada tataran fonologi.{{Sfnp|Muhyidin|2016|pp=3}}
{{PWB kosakata mulai|no|
Di bawah ini adalah beberapa contoh kosakata dalam bahasa Jawa Serang yang diserap dari bahasa Sunda.}}
{| class="wikitable"
|+
Baris 575 ⟶ 617:
!Bahasa Sunda<ref>{{Cite book|last=Henrayana|first=D.|last2=Ismail|first2=Y.R.|date=2019|url=https://books.google.co.id/books?id=UiWyDwAAQBAJ|title=Kamus Basa Sunda - Indonesia , Indonesia - Sunda Untuk Pelajar & Umum|location=Jakarta|publisher=Bhuana Ilmu Populer|isbn=978-623-216-405-5|url-status=live}}</ref>
!Bahasa Indonesia
!{{Abbr|Ref.|Referensi}} / Catatan
|-
|''abah''
|''abah''
|ayah
|{{sfnp|Fahmi|Atep|Hanafi|Afiati|2021|pp=25}} (< [[Bahasa Proto-Austronesia|PAn]] *aba₁)<ref>{{Cite web|last=Blust|first=R.|last2=Trussel|first2=S.|title=*aba₁ father|url=https://www.trussel2.com/ACD/acd-s_a1.htm#10|website=Austronesian Comparative Dictionary, web edition|access-date=8 April 2024}}</ref>
|-
|''api-api''
Baris 697 ⟶ 739:
|
|}
{{PWB kosakata akhir}}
==Lihat
{{Portal|Indonesia|Banten|Bahasa}}
* [[Bahasa Jawa]]
* [[Bahasa Cirebon]]
* [[Bahasa Jawa Indramayu]]
* [[Bahasa Jawa Banyumasan]]
* [[Bahasa Sunda Banten]]
* [[Bahasa Sunda Serang]]
=== Catatan kaki ===
Baris 713 ⟶ 762:
== Pranala luar ==
{{Bahasa Jawa/Pranala luar}}
* [https://kamusbahasajawabanten.kemdikbud.go.id Kamus Bahasa Jawa Banten]
{{bahasa
{{DEFAULTSORT:Banten, Bahasa Jawa}}
[[Kategori:Dialek bahasa Jawa]]
[[Kategori:Bahasa Jawa]]
{{Bahasa-stub}}
| |||