Wangsalan: Perbedaan antara revisi

Konten dihapus Konten ditambahkan
Sam Hidayat (bicara | kontrib)
Sam Hidayat (bicara | kontrib)
Baris 9:
Wangsalan lamba merupakan wangsalan yang hanya memiliki satu batangan atau tebusan. Wangsalan ini hanya berisikan satu kalimat yang terdiri dari dua larik. Larik pertama berisi wangsalan, sedangkan larik kedua berisi batangan. Contohnya adalah sebagai berikut:<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite book|title=Kawruh Basa Jawa Pepak|last=Daryanto|first=|date=1999|publisher=Apollo|isbn=|location=Surabaya|pages=|url-status=live}}</ref>
 
# '''''Pindhang lulang''', '''kacèk''' apa aku karo kowé. (Pindhang lulang = krècèk)''
# '''''Jenang gula''', kowé aja '''lali'''. (Jenang gula = glali)''
# '''''Sekar arèn''', rawuhipun sampun '''dangu-dangu'''. (Sekar arèn = dangu)''
# '''''Njanur gunung''', kadingarèn. (Janur gunung = arèn)''
# '''''Mbalung klapa''', gelemé mung '''éthok-éthokan'''. (Balung Klapa = bathok)''
# '''''Mbalung janur''', paring '''usada''' nggonku nandhang wuyung. (Balung janur = sada)''
# '''''Reca kayu''', '''golèka''' kawruh rahayu. (Reca kayu = golèk)''
# '''''Ngembang garut''', '''nggremeng''' ora karuwan. (Kembang garut = gremeng)''
# '''''Ngembang kacang''', '''mbesengut''' ora kalegan.(Kembang kacang = besengut)''
# '''''Kembang jambu''', '''kemaruk''' duwé dolanan anyar. (Kembang jambu = karuk)''
# '''''Roning mlinjo''', sampun sayah nyuwun '''ngaso'''. (Ron mlinjo = so).''
# '''''Klapa mudha''', yen '''kalegan''' paringa apura. (Klapa mudha = degan)''
# '''''Kembang gembili''', '''seneng-seneng''' olèh rejeki. (Kembang gembili = seneng)''
# '''''Witing klapa''' jawata ing ngarcapada, '''saluguné''' wong mudha gelem rekasa. (Witing klapa = glugu )''
# ''Mbok aja '''nglemah bengkah''', '''nyela-nyela''' wong tuwa. (Lemah bengkah = tela)''
# '''''Gayung sumur''', aja '''kemba''' aja mundhu. (Gayung sumur = timba)''
# '''''Nggodhong garing''', ésuk-ésuk kok wis '''nglaras'''. (Godhong garing = laras)''
# '''''Mbalung gen'''i, mbak '''menawa''' aku bisa teka. (Balung geni = mawa)''
# '''''Balung pakèl''', aja seneng '''alok-alok'''! (Balung pakèl = pelok)''
# '''''Bayem arda''', dhasar '''anteng''' kang adi luhung. (Bayem arda = lanteng)''
# '''''Kukus gantung''', '''sawangan''' kang adi luhung. (Kukus gantung = sawang)''
# '''''Kancing gelung''' munggwèng dhadha, '''titènana'''! (Kancing gelung = peniti)''
# ''Yèn ora nesu, généya kowé kok '''mentil kacang''', '''mrengut''' terus. (Pentil kacang = sungut)''
# '''''Nyaron bumbung''', nganti '''cengklungen''' nggonku nggentèni. (Saron bumbung = angklung)''
# '''''Ngrokok cendhak''', bocah cilik ora kena '''neges-neges.''' (Rokok cendhak = tegesan)''
# '''''Balung jagung''', punika sampun dados '''tanggel''' jawab kula. (Balung jagung: janggel)''
# '''''Jangan gori''', nganti '''judheg''' anggonku mikir. (Jangan gori = gudheg)''
# '''''Kendhil dawa''', énggal '''ditandangi'''. (Kendhil dawa = dandang)''
# '''''Mutra bèbèk''', kawit mau mung '''wira-wiri''' wae. (Putra bèbèk = meri)''
# '''''Mrica kecut''', yèn mung '''muni''' pancèn gampang. (Mrica kecut = wuni)''
# '''''Sarung jagung''', '''abot''' ènthèng tak lakonané. (Sarung jagung = klobot)''
# '''''Wohing tanjung''', '''becik''' njunjung bapa biyung. (Woh tanjung = kecik)''
# '''''Kapi jarwa''', dak '''pèthèk''' mangsa wurunga. (Kapi jarwa = kethèk)''
# '''''Mina galak ing samodra''', '''bacutna''' gunemmu, Kang Garèng! (Mina galak ing samodra = iwak cucut)''
# '''''Petis manis''', '''ngucapna''' tembung sing manis. (Petis manis = kécap)''
# '''''Pring dhèmpèt''', kowé teka mréné kok ora '''kandha-kandha'''! (Pring dhèmpèt = andha)''
# '''''Babal bunder''' manglung kali, '''lho''', patrapmu kok kaya mangkono! (Babal bunder = elo)''
# '''''Kepiting kang sabèng rawa''', nguswaraganta wong '''ayu'''. (Kepiting kang saba ana ing rawa = yuyu)''
# '''''Dom jala''', '''coba''' aku kandhanana! (Dom jala = coba)''
# '''''Baligo amba godhongé''', kudu santosèng '''kalbu'''. (Baligo amba godhongé = labu)''
# '''''Carang wreksa''', nora '''gampang''' wong mengku nagara. (Carang wreksa = pang)''
# '''''Cecangkok wohing kalapa''', ugemana kang dadi '''pathoking''' urip. (Cangkok kalapa = bathok )''
# '''''Bremara wismèng bantala''', kawula badhé '''caos atur'''. (Bremara kang wismané ing bantala = tawon tutur)''
# '''''Witing pari''', kok '''amèn''' muleh lèh kerja? (Wit pari = damèn)''
# '''''Masjid alit''', aja sok '''nglanggar''' aturan! (Masjid alit = langgar)''
 
==== Wangsalan rangkep ====
Wangsalan rangkep atau wangsalan camboran merupakan wangsalan yang memiliki ''batangan'' lebih dari satu. Wangsalan ini berisi dua kalimat yang masing-masing kalimat tersebut terdiri atas dua larik. Kalimat pertama berisi wangsalan dan kalimat kedua berisi ''batangan''. Contohnya adalah sebagai berikut:<ref name=":0" /><ref name=":1" />
 
# '''''Tengarèng prang''', '''andheging riris''', kudu '''teteg''' lan kudu '''terang''' ing pikir. (Tengara perang = keteg, andheging riris = terang)''
# '''''Bayem arda''', '''ardané ngrasuk busana''', mari '''anteng''' '''besusé''' saya katara. (Bayem arda = lateng, ardané ngrasuk busana = besus)''
# '''''Sri Maha Jawata''' Katong, '''andaka wuluné rekta''', jroning '''néndra''' gung '''kaepi'''. (Ratuné para jawata = Bathara Éndra, andaka wuluné rekta = sapi)''
# '''''Balé nata rondon pari''', '''paran''' margané wak '''mami'''. (balé nata = pagelaran, rondon pari = dami)''
# '''''Carang wreksa''' kawi '''wuwus''', '''panggya''' '''andika''' kusuma. (Carang wreksa = pang , wuwus = ngendika)''
# '''''Jenang séla''' '''wader kalèn''' sesondhéran, '''apuranta''' yèn wonten '''lepat''' kawula. (Jenang séla = apu, wader kalèn: sepat)''
# '''''Sayèng kaga kaga kresna''' '''mangsa sawa''', wong '''susila lagaké''' anuju prana. (Sayèng kaga = kala, kaga kresna mangsa sawa = manuk gagak)''
# '''''Mamèt tirta, tirta jawah jro katiga''', '''suka''' lila lebur luluh '''labuh''' praja. (Mamèt tirta = ngangsu, tirta jawah jro katiga = labuh)''
# '''''Tapas arèn, arèn Arab wijilira''' tindak '''tanduk''', nora ninggal tata '''krama'''. (Tapas arèn = duk, arèn Arab wijilira = kurma)''
 
==== Wangsalan memet ====
Wangsalan memet merupakan ''wangsalan'' yang dalam mencari ''batangan''-nya harus dikupas dua kali atau lebih. Contohnya adalah sebagai berikut:<ref name=":0" /><ref name=":1" />
 
''Uler kambang, yèn trima alon-alonan.''
 
* Pembahasan kupasan pertama: ''Uler kambang'' maksudnya adalah hewan ''[[lintah]]''.
* Pembahasan kupasan kedua: Suku kata “''tah''” dalam kata ''lintah'', dihubungkan dengan kata ''satitah''.
* Kata ''satitah'' berarti ''ora ngaya'' atau dalam melakukan sesuatu tidak terlalu memaksakan untuk cepat. Maka kata ''satitah'' berelasi dengan istilah ''alon-alonan'' atau melakukan seusatu dengah perlahan tanpa ada paksaan.
 
== Kesusastraan ==