Nomina sacra
Nomina sacra (bentuk tunggal/singular: nomen sacrum) artinya "nama-nama kudus" (bahasa Inggris: "sacred names" dalam bahasa Latin, dan dapat digunakan untuk merujuk tradisi penyingkatan penulisan nama-nama atau gelar-gelar kudus yang sering muncul dalam naskah-naskah Alkitab kuno, dalam bahasa Yunani, bahasa Latin, dan bahasa Koptik. Bruce Metzger dalam bukunya Manuscripts of the Greek Bible membuat daftar 15 ekspresi semacam itu dari naskah-naskah Papirus Yunani: yaitu kata-kata Yunani untuk Allah, Tuhan, Yesus, Kristus, Putra, Roh, Daud, salib, Ibu, Bapa, Israel, Juruselamat, Manusia, Yerusalem, dan sorga. Nama kudus (nomen sacrum) untuk "ibu" baru muncul pada abad ke-4 M,[1] tetapi nama-nama kudus (Nomina Sacra) lain sudah ditemukan dalam naskah-naskah Yunani dari abad ke-1 sampai ke-3 M. Penyingkatan ini diindikasikan dengan tanda garis di atas huruf-huruf singkatan (overline).
Ada perdebatan mengenai hakekat Nomina sacra, apakah merupakan singkatan mempercepat penulisan (shorthand) atau kata-kata yang diberi garis di atasnya ini dianggap bermakna kudus.[2]
Bermula dari abad ke-1 M (tidak diketahui pasti tarikhnya), nomina sacra sering disingkat dalam inskripsi-inskripsi Kristen, menghasilkan urut-urutan huruf Yunani seperti IH (iota-eta), IC (iota-sigma), atau IHC (iota-eta-sigma) untuk Yesus (dalam bahasa Yunani: Iēsous), serta XC (chi-sigma), XP (chi-ro) dan XPC (chi-rho-sigma) untuk Kristus (dalam bahasa Yunani: χριστος/Christos). Di sini huruf "C" melambangkan bentuk "lunate" untuk huruf Yunani sigma; sigma juga dialih aksarakan dalam abjad Latin melalui bunyinya, menghasilkan IHS dan XPS.[3]
Tradisi ini juga ditemukan dalam naskah-naskah Nubia kuno dan Sirilik. Lihat titlo.
Daftar Nomina Sacra bahasa Yunani
Makna | Kata Yunani | Bentuk subyek | Bentuk posesif (kata ganti kepunyaan) | Bentuk lain |
Allah | Θεός | ΘΣ; θϲ | ΘΥ | θϲ (=θεόϲ), θυ (=θεοῦ), θω (=θεῷ), θν (=θεόν) |
Tuhan | Κύριος | ΚΣ | ΚΥ | |
Yesus | Ἰησοῦς | ΙΣ | ΙΥ | |
Kristus/Mesias | Χριστός | ΧΣ | ΧΥ | |
Putra | Υἱός | ΥΣ | ΥΥ | |
Roh | Πνεῦμα | ΠΝΑ | ΠΝΣ | |
Daud | Δαυὶδ | ΔΑΔ | ||
Salib | Σταυρός | ΣΤΣ | ΣΤΥ | ϲτροϲ[4] |
Ibu | Μήτηρ | ΜΗΡ | ΜΗΣ | |
Ibu Allah | Θεοτόκος | ΘΚΣ | ΘΚΥ | |
Bapa | Πατήρ | ΠΗΡ | ΠΡΣ | |
Israel | Ἰσραήλ | ΙΗΛ | ||
Juruselamat | Σωτήρ | ΣΗΡ | ΣΡΣ | |
Manusia | Ἄνθρωπος | ΑΝΟΣ | ΑΝΟΥ | |
Yerusalem | Ἱερουσαλήμ | ΙΛΗΜ | ||
Sorga/langit | Οὐρανός | ΟΥΝΟΣ | ΟΥΝΟΥ |
Naskah-naskah Perjanjian Baru bahasa Yunani yang mengandung Nomina Sacra (100 - 300 M)[5]
Naskah Yunani | Tarikh penulisan naskah | Nomina Sacra yang digunakan |
---|---|---|
1 (P. Oxy. 2) | ΙΥ ΙΣ ΧΥ ΥΥ ΚΥ ΠΝΣ | |
4 (Suppl. Gr. 1120) | ΘΣ ΘΥ ΚΥ ΚΣ ΠΝΙ ΠΝΟΣ ΠΝΑ ΧΣ ΙΥ ΙΣ | |
5 (P. Oxy. 208 + 1781) | ΙΗΝ ΙΗΣ ΠΡ ΠΡΑ ΠΡΣ ΘΥ | |
9 (P. Oxy. 402) | ΘΣ ΧΡΣ | |
12 (P. Amherst. 3b) | ΘΣ | |
13 (P. Oxy. 657 + PSI 1292) | ΘΣ ΘΝ ΘΥ ΘΩ ΙΣ ΙΝ ΙΥ ΚΣ ΚΥ | |
15 (P. Oxy. 1008) | ΚΩ ΚΥ ΧΥ ΑΝΩΝ ΑΝΩ ΠΝΑ ΘΝ ΚΜΟΥ | |
16 (P. Oxy. 1009) | ΘΥ ΙΥ ΧΩ | |
17 (P. Oxy. 1078) | ΘΩ ΠΝΣ | |
18 (P. Oxy. 1079) | ΙΗ ΧΡ ΘΩ | |
20 (P. Oxy. 1171) | ΠΝΣ ΚΝ ΘΥ | |
22 (P. Oxy. 1228) | ΠΣ ΠΝΑ ΠΡΣ ΠΡΑ ΙΗΣ ΑΝΟΣ | |
24 (P. Oxy. 1230) | ΠΝΑ ΘΥ | |
27 (P. Oxy. 1395) | ΘΥ ΚΩ | |
28 (P. Oxy. 1596) | ΙΣ ΙΝ | |
29 (P. Oxy. 1597) | ΘΣ ΘΝ | |
30 (P. Oxy. 1598) | ΚΥ ΚΝ ΘΩ ΙΗΥ | |
32 (P. Rylands 5) | ΘΥ | |
35 (PSI 1) | ΚΣ ΚΥ | |
37 (P. Mich. Inv. 1570) | ΚΕ ΙΗΣ ΠΝΑ ΙΗΣΥ | |
38 (P. Mich. Inv. 1571) | ΧΡΝ ΠΝΑ ΚΥ ΙΗΝ ΙΗΥ ΠΝΤΑ | |
39 (P. Oxy. 1780) | ΠΗΡ ΠΡΑ ΙΗΣ | |
40 (P. Heidelberg G. 645) | ΘΣ ΘΥ ΘΝ ΙΥ ΧΩ ΧΥ | |
45 (P. Chester Beatty I) | ΚΕ ΚΣ ΚΝ ΚΥ ΣΡΝΑΙ ΙΗ ΙΥ ΙΗΣ ΠΡ ΠΡΣ ΠΡΑ ΠΡΙ ΘΥ ΘΝ ΘΩ ΘΣ ΠΝΙ ΠΝΣ ΠΝΑ ΥΝ ΥΕ ΥΣ ΥΩ ΣΡΝ ΧΡ | |
46 (P. Chester Beatty II + P. Mich. Inv. 6238) |
ΚΕ ΚΝ ΚΥ ΚΩ ΚΣ ΧΡΩ ΧΡΥ ΧΡΝ ΧΝ ΧΣ ΧΩ ΧΥ ΧΡΣ ΙΗΥ ΙΗΝ ΙΗΣ ΘΩ ΘΥ ΘΝ ΘΣ
ΠΝΑ ΠΝΙ ΠΝΣ ΥΙΥ ΥΙΝ ΥΙΣ ΥΝ ΣΤΡΕΣ ΣΤΡΝ ΣΤΡΩ ΣΤΡΟΣ ΣΤΡΟΥ ΕΣΤΡΟΝ ΕΣΤΡΑΙ ΕΣΤΑΝ ΣΤΟΥ ΑΙΜΑ ΑΝΟΥ ΑΝΟΝ ΑΝΟΣ ΑΝΩΝ ΑΝΟΙΣ ΠΡΙ ΠΗΡ ΠΡΑ ΠΡΣ ΙΥ | |
47 (P. Chester Beatty III) | ΘΥ ΘΣ ΘΝ ΘΩ ΑΘΝ ΚΣ ΚΕ ΚΥ ΕΣΤΡΩ ΠΝΑ ΧΥ ΠΡΣ | |
48 (PSI 1165) | ΥΣ | |
49 (P. Yale 415 + 531) | ΚΩ ΘΥ ΘΣ ΙΥ ΠΝ ΧΣ ΧΥ ΧΩ | |
50 (P. Yal 1543) | ΙΛΗΜ ΠΝΑ ΑΝΟΣ ΘΣ ΘΥ | |
53 (P. Mich. inv. 6652) | ΠΡΣ ΙΗΣ ΠΕΡ ΚΝ | |
64 (Gr. 17) | ΙΣ | |
65 (PSI XIV 1373) | ΧΥ ΘΣ | |
66 (P. Bodmer II + Inv. Nr. 4274/4298 |
ΚΣ ΚΥ ΚΕ ΘΣ ΘΝ ΘΥ ΘΩ ΙΣ ΙΝ ΙΥ ΧΣ ΧΝ ΧΝ ΥΣ ΥΝ ΥΩ ΠΝΑ ΠΝΙ ΠΝΣ
ΠΗΡ ΠΡΑ ΠΡΣ ΠΡΙ ΠΕΡ ΠΡΕΣ ΑΝΟΣ ΑΝΟΝ ΑΝΟΥ ΑΝΩΝ ΑΝΩ ΑΝΟΙΣ ΑΝΟΥΣ ΣΡΩ ΣΡΟΝ ΣΡΟΥ ΣΡΘΗ ΣΡΑΤΕ ΣΡΩΣΩ ΕΣΡΑΝ ΕΣΡΘΗ | |
69 (P. Oxy. 2383) | ΙΗΝ | |
70 (P. Oxy. 2384 + PSI Inv. CNR 419, 420) |
ΥΝ ΙΣ ΠΗΡ | |
72 (P. Bodmer VII and VIII) | ΙΥ ΙΗΥ ΙΗΝ ΧΡΥ ΧΡΝ ΧΡΣ ΧΡΩ ΘΥ ΘΣ ΘΝ ΘΩ ΠΡΣ ΠΑΡ ΠΤΡΑ ΠΡΙ ΠΝΣ
ΠΝΑ ΠΝΑΙ ΠΝΙ ΠΝΤΙ ΚΥ ΚΣ ΚΝ ΚΩ ΑΝΟΙ | |
75 (P. Bodmer XIV and XV) | ΙΣ ΙΗΣ ΙΥ ΙΗΥ ΙΝ ΙΗΝ ΘΣ ΘΝ ΘΥ ΘΩ ΚΣ ΚΝ ΚΥ ΚΩ ΚΕ ΧΣ ΧΝ ΧΥ
ΠΝΑ ΠΝΣ ΠΝΙ ΠΝΟΣ ΠΝΤΑ ΠΝΑΣΙ ΠΝΑΤΩΝ ΠΡΣ ΠΗΡ ΠΡΑ ΠΡΙ ΠΡΟΣ ΠΡ ΥΣ ΥΝ ΥΥ ΙΗΛ ΙΛΗΜ Σ ΑΝΟΣ ΑΝΟΝ ΑΝΟΥ ΑΝΟΙ ΑΝΩΝ ΑΝΩ ΑΝΟΥΣ ΑΝΟΙΣ ΑΝΕ | |
78 (P. Oxy 2684) | ΚΝ ΙΗΝ ΙΗΝ ΧΡΝ | |
90 (P. Oxy 3523) | ΙΗΣ | |
91 (P. Mil. Vogl. Inv. 1224 + P. Macquarie Inv. 360) | ΘΥ ΘΣ ΠΡΣ ΧΡΝ ΙΗΝ | |
92 (P. Narmuthis 69.39a + 69.229a) | ΧΡΩ ΚΥ ΘΥ | |
100 (P. Oxy 4449) | ΚΥ ΚΣ | |
101 (P. Oxy 4401) | ΥΣ ΠΝΑ ΠΝΙ | |
106 (P. Oxy 4445) | ΠΝΑ ΠΝΙ ΧΡΣ ΙΗΝ ΙΗΣ | |
108 (P. Oxy 4447) | ΙΗΣ ΙΗΝ | |
110 (P. Oxy. 4494) | ΚΣ | |
111 (P. Oxy 4495) | ΙΗΥ | |
113 (P. Oxy. 4497) | ΠΝΙ | |
114 (P. Oxy. 4498) | ΘΣ | |
115 (P. Oxy. 4499) | ΙΗΛ ΑΥΤΟΥ ΠΡΣ ΘΩ ΘΥ ΑΝΩΝ ΠΝΑ ΟΥΝΟΥ ΟΥΝΟΝ ΚΥ ΘΝ ΑΝΟΥ ΟΥΝΩ | |
121 (P. Oxy. 4805) | ΙΣ ΜΗΙ | |
0162 (P. Oxy 847) | ΙΗΣ ΙΣ ΠΡΣ | |
0171 (PSI 2.124) | ΚΣ ΙΗΣ | |
0189 (P. Berlin 11765) | ΑΝΟΣ ΠΝΑ ΚΥ ΚΩ ΙΛΗΜ ΘΩ ΙΣΗΛ | |
0220 (MS 113) | ΚΝ ΙΥ ΙΝ ΧΥ ΘΥ |
Referensi
- ^ Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts - Philip Comfort and David Barett (1999) pp.34-35
- ^ Institute for Religious Research: The Tetragrammaton and the Christian Greek Scriptures, Appendix K: Nomina SacraPDF (28.1 KiB)
- ^ David Trobisch, Die Endredaktion des Neuen Testaments, NTOA 31 (Goettingen 1996), 16-31
- ^ Nomina sacra dalam P46
- ^ Semua Nomina Sacra dan tarikh penulisan naskah diambil dari Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts - Philip Comfort dan David Barett (1999)
Pustaka tambahan
- Bruce M. Metzger. Manuscripts of the Greek Bible (1981).
- Philip Comfort and David Barett. Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts (1999).
- A.H.R.E. Paap, Nomina Sacra in the Greek Papyri of the First Five Centuries, Papyrologica Lugduno-Batava VIII (Leiden 1959).
- Philip Comfort, Encountering the Manuscripts: An Introduction to New Testament Paleography and Textual Criticism, Broadman & Holman Publishers, 2005, pp. 199–253.
- Larry W. Hurtado, The Earliest Christian Artifacts: Manuscripts and Christian Origins, Cambridge 2006, pp. 95–134.
- Don C. Barker, "P.Lond.Lit. 207 and the origin of the nomina sacra: a tentative proposal", Studia Humaniora Tartuensia 8.A.2, 2007, 1–14.