Prasasti Talan atau juga disebut dengan Prasasti Munggut berada di Desa Gurit, Kelurahan Wlingi, Kecamatan Wlingi, Kabupaten Blitar. Prasasti ini berangka tahun 1058 Saka atau 24 Agustus 1136 kalender Masehi, dan berjarak hanya satu tahun setelah dikeluarkannya prasasti Hantang (1057 Saka atau 1135 M). Dalam prasasti ini tercantum kalimat Jayabhayalāncana atau lancana Raja Jayabaya yang membuktikan bahwa prasasti ini dikeluarkan oleh Sri Jayabhaya dari kerajaan Kadiri.

Prasasti Talan
Prasasti Talan peninggalan raja Jayabaya, dari masa Kadiri ditemukan di Wlingi, Blitar, Jawa Timur.
Bahan bakuBatu Andesit
Dibuat1058 Saka atau 1136 Masehi
DitemukanDesa Babadan, Wlingi, Blitar, Jawa Timur, Indonesia
Lokasi sekarangIn Situ
Registrasi-

Isi dalam prasasti Munggut mengenai Raja Jayabhaya yang menganugerahi desa Talan sebagai sima karena telah menyimpan prasasti ripta (lontar) dari Raja Airlangga. Raja Jayabhaya kemudian memerintahkan prasasti lontar tersebut disalin ke sebuah prasasti batu (linggopala) dan diberi tambahan anugerah lain karena warga Talan telah berbakti kepada Paduka Mpungku yang memiliki cap kerajaan lancana Garuda Mukha, sebuah burung Garuda. Sementara lancana dari Raja Jayabhaya sendiri memiliki cap kerajaan yang berupa Narasimha. Paduka Mpungku ialah gelar Raja Airlangga setelah turun takhta menjadi pertapa atau resi. Raja Jayabhaya sendiri mengklaim bahwa Raja Airlangga merupakan nenek moyang leluhurnya.

Alih Aksara sunting

Berikut ini transkripsi prasasti Talan oleh Brandes-Krom dalam OJO, prasasti nomor 70.

1. //0//0m// swasti śakawarṣātῑta 1058. śrāwaṇamāsa. tithi ekādaśῑ kṛṣṇapakṣa. tu. wa. ca. wāra. prangbakat grahācara dakṣiṇastha. punarwwaśūnakṣatra

2. aditidewata. siddhiyoga. wawakāraṇa. kuweraoarwweśa. wayawyaya maṇḍala. irika diwasani ājñā śrῑ mahārāja śrῑ warmmeśwara madhusūdanāwatārānindita suhṛ

3. tshiŋha parākrama digjayottuṅggadewanāma. jayabhaya lāñcana. tinaḍaḥ rakryān mahāmantrῑ i halu kabayan ri sarwwagata umiŋsor i taṇḍa rakryān riŋ pakiraki

4. ran makabehan makādi rakryān kanuruhan mapañji maṇḍaka sambandha ikaŋ wargga ri talan kabeh mampakampak manamba ḥ ri Ibu ni pāduka śrῑ mahārāja maka

5. sopāṇa rakryān apatiḥ mpu kesareśwara kṛtawiwekālaṅghaniya parākrama mapañji bāguṇa. tan kawuntat paṅajyan śrῑ mahārāja neyāyika

6. darśana samṛddhi kāraṇa bhairawa mārgānugamana yogiśwarādhikāra umājar yan hana kmitanya praśāsti muṅgu ri rapta tinaṇḍa garuḍa mukha ātma rakṣanyan inanugrahān na

7. ka sῑmā deśanya ri talan de bhaṭāra guru. pramānā ri sablak wukirnya tka ri gagā sawaḥ tpi tpi lwaḥ rěněk kuluwutan patapan saprakāra. Atěhěr manhyaŋ ri

8. alihani praśāstinya umuṅgwa riŋ liṅgopala. maṅkana rasani ni hatur nikaŋ wargga ri talan ri ibū ni pāduka śrῑ mahārāja. saṅka ri göŋ karuṇa śrῑ mahārāja ri panambaḥ

9. nikaŋ wargga ri talan. Āpan jatiniŋ kadi sira uttama kṣatriya sākṣat wisnwaŋsa satata sakala jagatpālaka. samastaprajānandanakarana huni ṅa ri sapra

10. yojana niŋ praṇanta maŋhyaŋ ri sira. māsiḥ riŋ saraṇāgata kapihutaṅana kabhaktin deniŋ suṣṭu bhakti ri sira. Mataŋyan inubhaya sanmata paŋhyaŋ

11. nikaŋ wargga ri talan de ibū ni pāduka nira ri alihani praśāstinya muṅgwa riŋ liṅgopala. atěhěr ta ya inimbuhan anugraha de śrῑ mahārāja. ku

12. naŋ rasanyanugraha bhaṭāra guru i rikaŋ colo khabheni rěntět. anikaṅ i talan thāni watěk panumbhanaṅ sapasuk thani kabeḥ.atagan wanta

13. yan gawai ku 1. mapaknā sῑmā nikan wargga ri talan kālap tke Ibak wukirnya kabeḥ tkeŋ gaga sawaḥ kubwan tpi tpi lwaḥ rěněk sa

14. prakāra. Kapwa kāgraha denikaŋ wargga ri talan. mwaŋ tankatamāna deni winawa san mānak katrῑni paṅkur. tawan. tirip. Saprakāra

15. san maṅilala drawya haji wulu magön madmit riŋ dahu.makādi miśra para miśra. paṅuraŋ. kriŋ. paděm. manimpiki. paranakan. limu

16. s galuḥ paṅaruhan. taji. watu taj ěm. mañrinci. maŋhuri. paraŋ. sukun. halu warak. ramanaŋ. rakasaŋ. juru gěṇḍiŋ pinile. ka

17. taṅgaran. tapa haji. air haji. malandaŋ. Ica. ělěb ělěb. kalaṅkaŋ.kutak. taṅkil. tṛpan. salwit. sinagiha. kyab. srě-

18. kan. liṅgan. watu walaŋ. wilaŋ thani. pamaṇikan. aniga. sikěpan. rumban. tirwan. wiji kawaḥ. tiṅkěs. māwῑ. manambaṅi. taŋhira

19. n. tuha dagaŋ. juru gosali. maŋrumbai. maŋgunjai. juru kliŋ. juru huñjěman. juru judi. paluṅ paḍi. juru jalir. pabisar. paŋguluŋ. pawuŋku

20. nuŋ. juru banantěn. miśra hino. miśrāṅinaṅin. wli tambaŋ. wli widuŋ. wli hapu. wli harěŋ. wli pañjut suwal. tambā. limbak

21. kawaḥ. palamak. urutan. dampulan. paluṅkuŋ. tpuŋ kawuŋ. suŋsuŋ paṅuraŋ. Karěṅrěṅan. pasuk alas. sipat wilus

22. jukuŋ. pāṅinaṅin. pāmāwaśya. hopan. panraṅan. skar tahun. garihan. pabayai. wānāma. waur. panatak. pana

23. ji mas. panigaṅatak. padwamās. panigaŋ blaḥ. pakarapa. tupöŋ sirir. pinta pelaku. paharahara. hulu tukaŋ. pobhaya kipaki

24. paḥ. pawalanda. suka natahun. paṅiriŋ. pacumbi. paprayaścitta. pawuwuḥ. pāṅgati. pawlaŋwlaŋ. tuṇḍan. buncaŋ haji kliŋ. hulun paṅiwalya

25. n. sambal. sambul. mawuluŋ wuluŋ. widu maṅiduŋ. ariṅgit. abañol. siṅgaḥ. pabṛsi. watěk i jro ityewamādi kabeḥ tan

sisi belakang sunting

1. tama i ri kan sῑma ri talan. kewala ikaŋ warga li talan pramāṇā ri sadrawya hajinya kabeḥ. maṅkana ikaŋ sukhaduḥkha magöŋ maḍmit ka

2. la ta lwiranya kadyaṅgāniŋ mayaŋ tan pawwaḥ. walu rumambat riŋ natar. wipati waṅkai kābunan. raḥ kasawur in hawan. hidu kasirat du.

3. hilatěn. sāhasa.wākcapala. hastacapala. mamijilakěn wuri niŋ kikir. mamuk. amumpan. ludan. tutan.... la mopi

4. aṅśa pratyaṅsa. ḍaṇḍa kuḍaṇḍa. manḍi halādi. kewala ikan wargga ri talan pramāṇā i rika kabeh maṅkana rasani anugraha bha

5. ṭāra guru i kaŋ wargga i talan. prāsasti. muṅgu ri ripta tinaṇḍa garuḍa mukha. pinagěhakěn śrῑ mahārāja. atěhěr inumbhaya śrῑ mahārāja pra

6. tiṣṭa riŋ liṅgopala. kunaŋ kalani anugraha bhaṭāra guru i rikaŋ wargga ri talan. i śaka 961. punaḥ māgha masa tithi pratipāda kṛṣṇapa

7. kṣa. ha. u. bu. wāra. dukut kunaŋ rasani paṅimbuh śrῑ mahārāja i rikaŋ wargga ri talan ri wnaṅa nyāwarugā inatun. isakā inaṣṭa. anu maŋhyaŋ

8. tikaŋ natar. anusuna palaṅka. apalaṅka binubut. aprāsa naga puṣpa. ajnwa humalaŋ. wanaṅajapahāni ndikāguntiṅamalwaṅrahana

9. raray inakwakěn. wnaṅahulana dayaŋ. arabya dayaŋ kamambahan. amaṅana rājāmāŋsa. aḍulaṅā bwaḥ kamalai. aguntiṅa riŋ sale ani

10. ta riŋ sale. agamāgamāna kayu kuniŋ. adrawya tabaŋ habaŋ. tuhun tan paŋhanjuran yan paŋhaku haku. kunaŋ kadeyannira rikaŋ wargga ri

11. talan. ri pagěhanya tahil drawya haji paṅaṣṭaṅgi mā 2 tan pārik ri saṅhyaŋ dharma ri karuṇa. aṅkěn pūrṇamaninasuji mā

12. sa. tan kaparawyāpārā deniŋ len. maṅkana rasani paṅimbuh śrῑ mahārāja i rikaŋ wargga ri talan. pratiṣṭa ri liṅgopala kapa

13. gěhananyan tka ri sawet wkanya dlaha niŋ dlaha. tan kolahulaha de saṅ anāgata prabhu. kunaŋ ri sḍaṅan yan hanāṅulahulaha pa

14. gěḥ niŋ anugraha bhaṭāra guru mwaŋ paṅimbuḥ śrῑ mahārāja i rikaŋ wargga ri talan. m brāhmaṅa. mokṣatriya. nuṅiweḥ yan we

15. śya śudra. ḍaṇḍan kā 2 su 10. atěhěr maṅgěhakěna pancagati saŋsāra riŋ ihatra paratr mataŋyan ta reṅö ta kita tamuŋ hyaŋ

16. pañcamahābhūta. kita pūrwwa dakṣiṇa paścima uttara. āgneya nairiti wāyawya aiśyanya ūrddhamadhaḥ tka riŋ maddhya yan hāna wwaṅa pa

17. cara pakāraṅulaḥulaḥ pagěḥ ni anugraha pāduka śrῑ mahārāja. karuhun anugraha bhaṭāra guru i rukaŋ wargga ri talan. sikěp

18. sampal handěmakěn pumpětakěn. těkěk gulunya. apus i taṅanya. rampat i sukunya. siwak kapālanya. ḍuḍuk utěknya. ḍuḍuk

19. hatinya. udulakěn dalěmanya. uwad awid ususnya. rākrāk iganya. sěsěb daginnya. tibakěn riŋ tamra gomukha. klan ri kwaḥ saŋ

20. yama kiṅkara. maṅkana gatyanikaŋ upacarāṅulahulaha pagěḥnyanugraha pāduka śrῑ mahārāja. karuhun anugraha bhaṭāra guru o

21. rikaŋ warga ri talan. kunaŋ ṅaranikaŋ wargga tumarima anugraha pāduka śrῑ mahārāja i rikan wargga i talan. gamgira. wiga. pratyekani ṅānikan

22. wargga i talan inanugrahan pāduka śrῑ mahārāja. subi. panaśar. putrawatῑ. hapas. sicin. sapāṇa. anabraŋ. palāgan. sayoŋ. du

23. mantar. kawῑṣṭa. agnῑ. ratih. bāruk. tanadoḥ. ramgā. jῑwa. adumās. dumunuŋ. sbhaṇiriŋ. awikari nyudanti gamgῑra. ahyῑs. śrῑ gita

24. kṛtayaśa. dumunuŋ. wabhěd. matādi takaŋ wiro. samaṅkana pratyeka nikaŋ wargga anugrahan pāduka śrῑ mahārāja. likhita patra ḍaṅāca-

25. ryyan prakhāsa. maka pramukha samgat kělpan daṅācaryya anymagha. //0//0//0// ni śrῑ ...

Referensi sunting

1. https://travellersblitar.com/prasasti-talan-blitar/amp/