Pemerintah Lokal di Malaysia

Pemerintah lokal di Malaysia adalah tingkat pemerintahan terendah di Malaysia yang dikelola di bawah "negeri" (negara bagian) dan "Wilayah Persekutuan" (daerah khusus) yang pada gilirannya berada di bawah tingkat pusat.^[1] Pemerintah lokal pada umumnya berada di bawah wewenang eksklusif pemerintah negara bagian sebagaimana diatur dalam Konstitusi Malaysia, kecuali pemerintah daerah bagi daerah khusus. Kementerian Perumahan dan Pemerintahan Daerah (bahasa Melayu: Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan) melalui Direktorat Jenderal Pemerintahan Daerah (bahasa Melayu: Jabatan Kerajaan Tempatan) berperan dalam mengoordinasikan dan menstandarisasi praktik-praktik pemerintah daerah di seluruh negara bagian dan daerah khusus.

Pemerintah lokal memiliki kekuatan untuk memungut pajak, membuat peraturan perundang-undangan dan memberikan lisensi dan izin untuk perdagangan di wilayah yurisdiksinya, selain menyediakan fasilitas dasar, mengumpulkan dan mengelola limbah dan sampah serta merencanakan dan mengembangkan daerah di bawah yurisdiksinya,^[1] hampir sama seperti yang dimiliki oleh Pemerintah Daerah kabupaten/kota dan Dewan Perwakilan Rakyat Daerah kabupaten/kota di Indonesia.

Pemerintah daerah biasanya disebut sebagai otoritas lokal (bahasa Melayu: 'Pihak Berkuasa Tempatan, PBT'), biasanya dipimpin oleh seorang pegawai negeri sipil dengan gelar "Yang di-Pertua" (Ketua) untuk "daerah" (kabupaten) dan "perbandaran" (kotamadya), dan "Datuk Bandar" (Wali Kota) untuk kota, meskipun ada beberapa pengecualian dalam bentuk "otoritas lokal khusus dan termodifikasi".

Wilayah pemerintah daerah berbeda dari wilayah kabupaten, yang terutama untuk keperluan administrasi pertanahan. Di daerah pedesaan, wilayah yurisdiksi pemerintah daerah sebagian besar sesuai dengan batas kabupaten. Namun, di daerah perkotaan, wilayah pemerintah daerah mungkin tidak konsisten dengan batas-batas kabupaten dan mungkin tumpang tindih dengan kabupaten yang berdekatan, karena batas kota atau kota biasanya tidak sesuai dengan batas kabupaten.

Jenis pemerintah lokal

Penegakan Undang-Undang Pemerintah Daerah 1976 (Undang-undang 171) pada dasarnya menetapkan hanya dua jenis dewan lokal - satu untuk kota dan satu untuk daerah pedesaan. Namun, status kota penuh dapat diberikan kepada sesebuah kotamadya oleh Yang di-Pertuan Agong dengan persetujuan Konferensi Penguasa setelah mencapai kriteria yang diperlukan. Selain dari yang disebutkan dalam UU 171, ada banyak lembaga lain yang didirikan dan ditugasi dengan peran PBT. Apa yang disebut otoritas lokal yang dimodifikasi ini didirikan di bawah Undang-Undang Pemerintah Pusat atau Peraturan Daerah yang baru dibuat, terpisah dan khusus.

Saat ini ada empat jenis pemerintah lokal di Malaysia, iaitu:

Kota yang terdiri atas sebuah Balai Kota atau Dewan Kota (seperti Balai Kota Kuala Lumpur);
Kotamadya yang terdiri atas sebuah Dewan Kotamadya (seperti Dewan Kotamadya Kajang);
Daerah pedesaan yang terdiri atas sebuah Dewan Kabupaten (seperti Dewan Kabupaten Hulu Selangor); dan
Otoritas lokal khusus dan termodifikasi milik Pemerintah Pusat atau Pemerintah Negara Bagian yang ditugasi dengan peran PBT sesuai status yang dinyatakan oleh Pemerintah yang bersangkutan (seperti Korporasi Putrajaya).

Balai dan dewan kota

Dewan kota (bahasa Melayu: Majlis Bandaraya) merupakan nomenklatur bagi lembaga pemerintah kota penuh yang mempunyai jumlah penduduk paling sedikit 500.000 serta pendapatan asli daerah tahunan tidak kurang daripada RM 100 juta (atau Rp. 364 miliyar, per 2020).^[2] Hanya tiga buah kota yang sebaliknya dinyatakan sebagai Balai Kota (bahasa Melayu: Dewan Bandaraya) kerana spesialisasi yang diberikan oleh Pemerintah Pusat, iaitu Kuala Lumpur, Kota Kinabalu dan Kuching Utara. Dewan kota diketuai oleh Wali Kota (bahasa Melayu: Datuk Bandar). Anggota dewan (biasanya 20 orang) ditunjuk oleh Pemerintah Negara Bagian. Meskipun demikian, tidak semua dewan kota memiliki anggota mengingat sesetengah kota penuh yang diberikan otonomi oleh Pemerintah Pusat.

Dewan kotamadya

Dewan kotamadya (bahasa Melayu: Majlis Perbandaran) merupakan nomenklatur bagi lembaga pemerintah kotamadya yang mempunyai jumlah penduduk paling sedikit 150.000 serta pendapatan asli daerah tahunan tidak kurang daripada RM 20,000,000 (atau Rp. 72 miliyar, per 2020).^[2] Dewan kabupaten diketuai oleh seorang pejabat setingkat Bupati yang digelar Yang di-Pertua. Anggota dewan (biasanya 20 orang) ditunjuk oleh Pemerintah Negara Bagian.

Dewan kabupaten

Dewan kabupaten (bahasa Melayu: Majlis Daerah) merupakan nomenklatur bagi lembaga pemerintah daerah pedesaan yang tidak memenuhi syarat untuk diberi status kotamadya.^[2] Dewan kabupaten diketuai oleh seorang pejabat setingkat Bupati yang digelar Yang di-Pertua. Anggota dewan (biasanya 20 orang) ditunjuk oleh Pemerintah Negara Bagian.

Daftar pemerintah lokal

Sampai saat ini, Malaysia mempunyai 152 PBT yang terdiri atas 16 buah dewan kota, 42 buah dewan kotamadya dan 94 buah dewan kabupaten.

Perlis

Majlis Perbandaran Kangar

Kedah

Majlis Bandaraya Alor Setar
Majlis Perbandaran Langkawi Bandaraya Pelancongan
Majlis Perbandaran Sungai Petani
Majlis Perbandaran Kulim
Majlis Perbandaran Kubang Pasu
Majlis Daerah Baling
Majlis Daerah Bandar Baharu
Majlis Daerah Padang Terap
Majlis Daerah Pendang
Majlis Daerah Sik
Majlis Daerah Yan
Pihak Berkuasa Tempatan Taman Perindustrian Hi-Tech Kulim

Pulau Pinang

Majlis Bandaraya Pulau Pinang
Majlis Bandaraya Seberang Perai

Perak

Majlis Bandaraya Ipoh
Majlis Perbandaran Manjung
Majlis Perbandaran Taiping
Majlis Perbandaran Kuala Kangsar
Majlis Perbandaran Teluk Intan
Majlis Daerah Gerik
Majlis Daerah Kerian
Majlis Daerah Batu Gajah
Majlis Daerah Kampar
Majlis Daerah Lenggong
Majlis Daerah Pengkalan Hulu
Majlis Daerah Perak Tengah
Majlis Daerah Selama
Majlis Daerah Tanjong Malim
Majlis Daerah Tapah

Selangor

Majlis Bandaraya Petaling Jaya
Majlis Bandaraya Shah Alam
Majlis Bandaraya Petaling Jaya

Majlis Perbandaran Ampang Jaya
Majlis Perbandaran Kajang
Majlis Perbandaran Klang
Majlis Perbandaran Kuala Langat
Majlis Perbandaran Selayang
Majlis Perbandaran Subang Jaya
Majlis Perbandaran Sepang
Majlis Daerah Hulu Selangor
Majlis Daerah Kuala Selangor
Majlis Daerah Sabak Bernam

Wilayah Persekutuan

Dewan Bandaraya Kuala Lumpur
Perbadanan Labuan
Perbadanan Putrajaya

Negeri Sembilan

Majlis Bandaraya Seremban
Majlis Perbandaran Port Dickson
Majlis Perbandaran Jempol
Majlis Daerah Jelebu
Majlis Daerah Kuala Pilah
Majlis Daerah Rembau
Majlis Daerah Tampin

Melaka

Majlis Bandaraya Melaka Bersejarah
Majlis Perbandaran Alor Gajah
Majlis Perbandaran Hang Tuah Jaya
Majlis Perbandaran Jasin

Johor

Majlis Bandaraya Johor Bahru
Majlis Bandaraya Iskandar Puteri
Majlis Perbandaran Batu Pahat
Majlis Perbandaran Kluang
Majlis Perbandaran Muar
Majlis Perbandaran Kulai
Majlis Perbandaran Pasir Gudang
Majlis Perbandaran Pengerang
Majlis Perbandaran Segamat
Majlis Daerah Kota Tinggi
Majlis Daerah Labis
Majlis Daerah Mersing
Majlis Daerah Pontian
Majlis Daerah Simpang Renggam
Majlis Daerah Tangkak
Majlis Daerah Yong Peng

Pahang

Lembaga Pembangunan Tioman
Majlis Perbandaran Kuantan
Majlis Perbandaran Temerloh
Majlis Perbandaran Bentong
Majlis Daerah Bera
Majlis Daerah Cameron Highlands
Majlis Daerah Jerantut
Majlis Daerah Lipis
Majlis Daerah Maran
Majlis Daerah Pekan
Majlis Daerah Raub
Majlis Daerah Rompin

Terengganu

Majlis Bandaraya Kuala Terengganu
Majlis Perbandaran Kemaman
Majlis Perbandaran Dungun
Majlis Daerah Besut
Majlis Daerah Hulu Terengganu
Majlis Daerah Marang
Majlis Daerah Setiu

Kelantan

Majlis Perbandaran Kota Bharu Bandaraya Islam
Majlis Daerah Ketereh
Majlis Daerah Tanah Merah
Majlis Daerah Bachok
Majlis Daerah Gua Musang
Majlis Daerah Jeli
Majlis Daerah Dabong
Majlis Daerah Kuala Krai
Majlis Daerah Machang
Majlis Daerah Pasir Mas
Majlis Daerah Pasir Puteh
Majlis Daerah Tumpat

Sabah

Dewan Bandaraya Kota Kinabalu
Lembaga Bandaran Kudat
Majlis Perbandaran Sandakan
Majlis Perbandaran Tawau
Majlis Daerah Beaufort
Majlis Daerah Beluran
Majlis Daerah Keningau
Majlis Daerah Kinabatangan
Majlis Daerah Kota Belud
Majlis Daerah Kota Marudu
Majlis Daerah Kuala Penyu
Majlis Daerah Kunak
Majlis Daerah Lahad Datu
Majlis Daerah Nabawan
Majlis Daerah Papar
Majlis Daerah Penampang
Majlis Daerah Pitas
Majlis Daerah Putatan
Majlis Daerah Ranau
Majlis Daerah Semporna
Majlis Daerah Sipitang
Majlis Daerah Tambunan
Majlis Daerah Tenom
Majlis Daerah Tongod
Majlis Daerah Tuaran

Sarawak

Dewan Bandaraya Kuching Utara
Lembaga Kemajuan Bintulu
Majlis Bandaraya Kuching Selatan
Majlis Bandaraya Miri
Majlis Perbandaran Padawan
Majlis Perbandaran Sibu
Majlis Perbandaran Kota Samarahan
Majlis Daerah Bau
Majlis Daerah Betong
Majlis Daerah Dalat dan Mukah
Majlis Daerah Kanowit
Majlis Daerah Kapit
Majlis Daerah Lawas
Majlis Daerah Limbang
Majlis Daerah Luar Bandar Sibu
Majlis Daerah Lubok Antu
Majlis Daerah Lundu
Majlis Daerah Maradong dan Julau
Majlis Daerah Marudi
Majlis Daerah Matu dan Daro
Majlis Daerah Saratok
Majlis Daerah Sarikei
Majlis Daerah Serian
Majlis Daerah Simunjan
Majlis Daerah Sri Aman
Majlis Daerah Subis

Referensi

^ ^a ^b "Local Government in Malaysia". www.commonwealthgovernance.org. Diakses tanggal 2020-03-24.
^ ^a ^b ^c "Kategori PBT | Portal Rasmi Jabatan Kerajaan Tempatan". jkt.kpkt.gov.my. Diakses tanggal 2020-03-24.

Artikel bertopik geografi atau tempat Malaysia ini adalah sebuah rintisan. Anda dapat membantu Wikipedia dengan mengembangkannya.

[:0-1] "Local Government in Malaysia". www.commonwealthgovernance.org. Diakses tanggal 2020-03-24.

[:1-2] "Kategori PBT | Portal Rasmi Jabatan Kerajaan Tempatan". jkt.kpkt.gov.my. Diakses tanggal 2020-03-24.

[1]

[2]