Suku Guci

klan suku Minangkabau

Suku Guci adalah satu dari tujuh suku/Klan (cabang kadet) dari kaum (klan) Datuk Katumanggungan, anak dari Sri Maharaja Diraja (Sang Sapurba), Maharajadiraja pendiri Alam Minangkabau di Pariangan—enam lainnya adalah Koto, Piliang, Dalimo, Sikumbang, Sipisang, dan Malayu.

Etimologi

Secara etimologi, kata "guci" didasarkan pada suku kata gu[1] dan ci,[2] yang masing-masing mewakili kegelapan dan "untuk bergerak dalam lingkaran." Suku kata "ci" terhubung ke akar ca yang berarti "pencapaian dari gerakan yang melingkar." Di antara kata benda paling awal yang berasal dari akar ini adalah cakra "roda" atau "lingkaran" dan candra "Bulan."[2]

Penyebaran

 
Pariangan terdiri dari empat koto dengan tujuh suku, yakni Koto, Piliang, Dalimo, Sikumbang, Sipisang, Malayu, dan Guci.[3][4]

Suku Guci menyebar hampir merata di Alam Minangkabau baik di Luhak nan Tigo, yaitu di Tanah Datar, Padang Panjang, Agam, Bukittinggi, Lima Puluh Kota, Payakumbuh, Sawahlunto, dan Sijunjung, maupun di rantau, seperti di Solok, Kota Solok, Padang Pariaman, Pariaman, Padang, Pesisir Selatan, dan Dharmasraya, serta di berbagai rantau lainnya baik di dalam maupun di luar negeri.

Aliansi

Di beberapa nagari, suku Guci bersekutu dengan suku lain dan membentuk beberapa aliansi, antara lain:

  • Guci Dalimo di Pariangan,[5] Tanah Datar
  • Guci Panyalai Jambak di Pandai Sikek,[6] Tanah Datar
  • Guci Piliang di Koto Gadang[7] dan di Maninjau,[8] Agam
  • Guci Pili di Kapau, Agam
  • Sudut Nan IX, yakni Koto, Piliang, Guci, Sikumbang, Sipisang, Dalimo atau Simabur, Tanjung, Piboda, dan Pagacancang di Lima Puluh Kota[9]
  • Sudut Nan IX, yakni Koto, Piliang, Guci, Sikumbang, Sipisang, Simabur, Tanjung, Piboda, dan Pagacancang serta Malayu di Suliki,[9] Lima Puluh Kota
  • Sudut Nan IX, yakni Koto, Piliang, Guci, Sikumbang, Sipisang, Simabur, Tanjung, Piboda, dan Pagacancang di Guguk dan di Situjuh Gadang,[9] Lima Puluh Kota
  • Guci Caniago pada abad ke-12 di Ulakan,[10] Padang Pariaman
  • Guci Malayu di Padang[11][12]
  • Guci Tanjung di Bayang,[13] Pesisir Selatan

Datuk

 
Balairung di Batipuh (foto 1895), salah satu Balairung kaum Datuk Katumanggungan.

Berikut ini beberapa gelar Datuk suku Guci:

  • Datuk Suri Dirajo Maharajo di Pariangan,[5] Tanah Datar
  • Datuk Bungsu di Batipuh,[14][15] Tanah Datar
  • Datuk Rangkayo Tuo di Tambangan, Tanah Datar
  • Datuk Tan Kabasaran di Biaro, Agam
  • Datuk Nan Basa di Ampek Angkek, Agam
  • Datuk Bandaro di Candung, di Kurai Limo Jorong, di Banuhampu, dan di Batagak,[16] Agam
  • datuk bandaro gadsng di lasi
  • Datuk Bandaro Bhuban di Candung, Agam
  • Datuk Indomo di Candung, Agam
  • Datuk Rajo Labiah di Candung, Agam
  • Datuk Malaka di Kurai Limo Jorong,[17][18] Agam
  • Datuk Tan Mangedan di Kurai Limo Jorong, Agam
  • Datuk Basudu Ameh di Kurai Limo Jorong, Agam
  • Datuk Batungkek Ameh di Banuhampu dan di Gadut, Agam
  • Datuk Suri Dirajo di Banuhampu, Agam
  • Datuk Maharajo di Banuhampu, di Sungai Batang,[19] dan di Koto Malintang, Agam
  • Datuk Bandaro Putih di Banuhampu dan di Sianok, Agam
  • Datuk Bandaro Sati di Sianok, di Sungai Batang,[19][20] dan di Koto Malintang, Agam
  • Datuk Palimo Sati di Sianok, Agam
  • Datuk Rajo Api di Sianok, Agam
  • Datuk Tan Dilangit di Kapau Agam, di Lubuk Sikarah Solok, dan di Bayang[13] serta di Salido Pesisir Selatan
  • Datuk Rajo Basa di Kapau, Agam
  • Datuk Subalik Langik di Gadut, Agam
  • Datuk Talarangan di Sungai Batang[19] dan di Koto Malintang, Agam
  • Datuk Rajo Bandaro di Sungai Batang,[19] Agam
  • Datuk Batuah di Sungai Batang[19] Agam dan di Batang Anai Padang Pariaman
  • Datuk Pamuncak di Sungai Batang,[19][20] Agam
  • Datuk Sri Maharajo di Sungai Batang,[19] Agam
  • Datuk Rangkayo Bandaro di Tanjung Sani, Agam
  • Datuk Tanameh di Maninjau,[8][21] Agam
  • Datuk Sidi Bandaro di Maninjau,[8][21] Agam
  • Datuk Bagindo di Bayur, Agam
  • Datuk Tan Muhammad di Bayur, Agam
  • Datuk Rajo Bulan di Bayur, Agam
  • Datuk Rajo Dubalang di Bayur, Agam
  • Datuk Pangka Maharajo di Piladang, Lima Puluh Kota
  • Datuk Taman Cayo di Paningahan,[22] Solok
  • Datuk Rajo Nan Gadang di Paninjauan, Solok
  • Datuk Pono Garang di Paninjauan, Solok
  • Datuk Mangkuto Sati di Paninjauan, Solok
  • Datuk Bagindo Mulia di Kayu Tanam, Padang Pariaman
  • Datuk Alat Cumano di Kayu Tanam dan di Lubuk Alung,[23] Padang Pariaman
  • Datuk Jawan Nan Hitam di Guguk, Padang Pariaman
  • Datuk Rangkayo Siamak di Pakandangan, Padang Pariaman
  • Datuk Rajo Tianso di Toboh Gadang, Padang Pariaman
  • Datuk Rajo Magek di Lubuk Alung, Padang Pariaman
  • Datuk Majo Saghirah di Lubuk Alung, Padang Pariaman
  • Datuk Majo Saiyah di Lubuk Alung, Padang Pariaman
  • Datuk Piliang di Batang Anai, Padang Pariaman
  • Datuk Nan Batuah di Ulakan,[10] Padang Pariaman
  • Datuk Paduko Magek di Ulakan, Padang Pariaman
  • Datuk Mantari Ameh di Kurai Taji, Padang Pariaman
  • Datuk Sri Rajo Maha Dirajo di Pariaman
  • Datuk Bijo di Koto Tangah,[24][25] Padang
  • Datuk Kilek Langik di Pauh IX,[26][27] Padang
  • Datuk Bandaro Hitam di Pauh IX,[28] Padang
  • Datuk Rajo Guci di Pauh IX,[28][29] Padang
  • Datuk Bandaro Gamuak di Bayang,[13] Pesisir Selatan
  • Datuk Rajo Alam di Koto Tinggi, Dharmasraya
  • Datuk Bandaro Kuning
  • Datuk Makhudum
  • Datuk Bandaro Panjang
  • Datuk Tantejo Dirajo
  • Datuk Rajo Gandam
  • Datuk Rajo Pangulu
  • Datuk Rajo Mansoura
  • Datuk Malintang

Tuanku

 
Masjid Jamik Taluak Bukittinggi (foto, 1920), salah satu Masjid yang didirikan suku Guci bersama dengan suku lainnya sebagai salah satu syarat pendirian (pemekaran) nagari di dalam Adat Alam Minangkabau.

Berikut beberapa gelar Tuanku Imam suku Guci beserta malinnya:

  • Datuk Imam Tanameh dengan Datuk Khatib Bandaro di Maninjau,[8] Agam
  • Imam Marajo atau Imam Maharajo dengan Malin Maharajo di Bayang,[13] Pesisir Selatan

Tokoh

Tokoh yang berasal dari suku Guci, antara lain:

Lihat pula

Referensi

  1. ^ Faivre, Antoine; Hanegraaff, Wouter J. (1998). Western Esotericism and the Science of Religion. Peeters Publishers. ISBN 9042906308. 
  2. ^ a b Franco, Rendich (14 Desember 2013). Comparative etymological Dictionary of classical Indo-European languages: Indo-European - Sanskrit - Greek - Latin (dalam bahasa Inggris). Rendich Franco. hlm. 161–172. 
  3. ^ Yudono, Jodhi (13 April 2011). "Wah, Tulisan Sansekerta di Sumbar Hilang". Kompas.com. Diakses tanggal 8 Januari 2021. 
  4. ^ Ciptaningtyas, Annisa Lestari (28 Maret 2012). "PRASASTI TUNGKU TIGO pudar termakan usia". Bisnis.com. Diakses tanggal 8 Januari 2021. 
  5. ^ a b Ilyas, Abraham (2016). 45 Kisah PRRI di Ranah Bunda : Tuah Sekata, Celaka Bersilang. Jakarta: Lembaga Kekerabatan Datuk Soda. hlm. 182. ISBN 9786027125407. 
  6. ^ Bahren (18 November 2019). "Pandai Sikek di Luhak Tanah Data". Minangsatu. Diakses tanggal 28 Januari 2021. 
  7. ^ Etek, Azizah (2007). Koto Gadang Masa Kolonial. Yogyakarta: Lkis Pelangi Aksara. hlm. 36–37. ISBN 9789791283298. 
  8. ^ a b c d Kulipah, EB St. (22 Desember 2012). "Sejarah Nagari Maninjau". Nagari Maninjau. Diakses tanggal 8 Januari 2021. 
  9. ^ a b c Guci, Saiful (16 Oktober 2018). "Suku di Luhak Limapuluh Kota". Cilotehtanpasuara.com. Diakses tanggal 10 Januari 2021. 
  10. ^ a b Administrator (31 Oktober 2019). "Sejarah Nagari Ulakan". Nagari Ulakan. Diakses tanggal 8 Januari 2021. 
  11. ^ Kayo, AI Mangindo (15 Maret 2018). "Desri Gelar Silaturahim dengan Kaum Suku Guci dan Malayu Gunung Sangku". Valora.co.id. Diakses tanggal 8 Januari 2021. 
  12. ^ Administrator (15 Maret 2018). "Silaturahmi Bersama Kaum Suku Guci Dan Melayu, Desri Ayunda Ajak Warga Entaskan Kemiskinan". Topsumbar.co.id. Diakses tanggal 8 Januari 2021. 
  13. ^ a b c d Tagoetji (7 Desember 2011). "Tambo dan Ranji Suku Guci, Lubuk Gambir, Bayang, Pessel". Lubuk Gambir. Diakses tanggal 8 Januari 2021. 
  14. ^ Humas (11 Mei 2018). "Wabup Zuldafri: Pemimpin Kaum Harus Jadi Panutan". Tanah Datar. Diakses tanggal 9 Januari 2021. 
  15. ^ Efison, Hendra (6 November 2020). "Tokoh Masyarakat Sumpur Datangi DPRD Tanahdatar. Ada Apa?". Padek. Diakses tanggal 9 Januari 2021. 
  16. ^ Zed, Mestika (2010). BIOGRAFI RANGKAYO HJ. SYAMSIDAR YAHYA (1914-1975) Tokoh Perempuan dari Sumatera (PDF). Padang: PKSBE, FIS, UNP. hlm. 14–17. 
  17. ^ a b Amri, M. Khairul (2 Juni 2013). "Syekh Djamil Djambek". Amry90. Diakses tanggal 8 Januari 2021. 
  18. ^ a b Dzikry, Subhanie (13 Mei 2013). "Syekh Muhammad Djamil Djambek, Ulama Besar Minangkabau". Sindonews.com. Diakses tanggal 10 Januari 2021. 
  19. ^ a b c d e f g h Hamka (2020). Ayahku. Depok: Gema Insani. hlm. 75–84. ISBN 9786022507017. 
  20. ^ a b c Intan, R. Rajo (30 Agustus 2020). "Mimpi Museum Sastra Nur St. Iskandar, Memperkuat Maninjau Sebagai Wisata Sastra". Prokabar. Diakses tanggal 9 Januari 2021. 
  21. ^ a b c d Dwi, Titi (2020). Kivlan Zen, Personal Memoranda,: Dari fitnah ke fitnah. Jakarta: LPMI. ISBN 9780463764091. 
  22. ^ Indra, Jon (18 Agustus 2018). "Bupati Gusmal Lewakan Gala Datuk Taman Cayo Dalam Suku Guci Paninggahan". Kabardaerah.com. Diakses tanggal 9 Januari 2021. [pranala nonaktif permanen]
  23. ^ Damanhuri, Tuanku A. (7 Mei 2012). "Lubuk Alung, Kekuasaan Basa Barampek Pucuak Baranam". Tuanku A. Damanhuri. Diakses tanggal 9 Januari 2021. 
  24. ^ Prayitno, Irwan (10 Agustus 2014). "Menghadiri Palewaan Gala Datuk Bijo Suku Guci yang disandang oleh Bpk Drs Syofyan Kadisnasker Sumbar". Irwan Prayitno on Twitter. Diakses tanggal 9 Januari 2021. 
  25. ^ Yahya, Zamri (27 Maret 2018). "Syofyan Datuk Bijo: Emzalmi-Desri Sudah Kaya Pengalaman". Bentengsumbar.com. Diakses tanggal 9 Januari 2021. 
  26. ^ Akbar, Pundi F (29 Mei 2016). "KAN Pauh IX Kuranji Umumkan Gelar Datuak Kilek Langik". KlikPositif.com. Diakses tanggal 9 Januari 2021. 
  27. ^ Rel (30 Mei 2016). "Gala HB Datuak Kilek Langik Dilewakan". Haluan. Diakses tanggal 9 Januari 2021. 
  28. ^ a b Rjk (26 Desember 2020). "Musdafirman Dt Rj Diguci Dilewakan jadi Pangulu Suku Guci Nagari Pauh IX". Metrokini.com. Diakses tanggal 9 Januari 2021. 
  29. ^ By (8 November 2020). "Salai Dama Penghulu Suku Guci Nagari Pauh IX DR (Cand) KH Hendri Yazid, SPd, MM Datuk Rajo Guci". Bentengsumbar.com. Diakses tanggal 9 Januari 2021. 
  30. ^ Said, SM (3 Juli 2016). "Kisah Karomah Syekh Burhanuddin Ulakan". Sindonews. Diakses tanggal 8 Januari 2021. 
  31. ^ Redaksi (29 April 2020). "Syekh Burhanuddin Ulakan: Ulama Generasi Pertama, Penyebar Islam di Minangkabau". Langgam.id. Diakses tanggal 8 Januari 2021. 
  32. ^ Hamka (1974). Antara fakta dan khayal "Tuanku Rao": bantahan terhadap tulisan-tulisan Ir. Mangaradja Onggang Parlindungan dalam bukunya "Tuanku Rao". Jakarta: Bulan Bintang. hlm. 146. 
  33. ^ Redaksi (1 Mei 2020). "Mengenal Syeh Harun Toboh, Ulama Pejuang di Kalangan Kaum Tua". Padangkita.com. Diakses tanggal 10 Januari 2021. 
  34. ^ a b c Hamka, Irfan (2013). AYAH...: Kisah Buya Hamka. Jakarta: Republika Penerbit. hlm. 18. ISBN 9786232790278. 
  35. ^ Permana, Bayu Indra (26 Maret 2019). "Jadi Istri Buya Hamka, Laudya Chintya Bella Kenali Siti Raham sebagai Sosok Perempuan Kuat". Tribun Seleb. Diakses tanggal 10 Januari 2021. 
  36. ^ Hadi, Wisran (28 Juli 2005). "Penolakan Terhadap Rencana Perubahan Logo, Motto dan Hymne Padang Kota Tercinta" (PDF). GeoCities. Diakses tanggal 12 Januari 2021. 
  37. ^ Fay (28 Juni 2011). "Budayawan Minang Wisran Hadi Tutup Usia". DetikNews. Diakses tanggal 12 Januari 2021. 
  38. ^ Purnomo, Sapto (16 Oktober 2020). "Nikahi Nikita Willy, Indra Priawan Dapat Gelar Sutan Pangeran". Liputan6. Diakses tanggal 8 Januari 2021. 
  39. ^ Adhiyasa, Donny (16 Oktober 2020). "Nikahi Nikita Willy, Indra Priawan Kini Bergelar Sutan Pangeran". Viva.co.id. Diakses tanggal 8 Januari 2021.